अंदमान – बाराटांग बेट

अंदमानला जाऊन काही थ्रील अनुभवायचं असेल तर ‘बाराटांग’  (Baratang) बेटाला भेट द्यायलाच हवी.

‘बाराटांग’ हे बेट पोर्ट ब्लेअरच्या उत्तरेला साधारण ११५ किलोमीटर वर आहे. या बेटा कडे जाणारा मार्ग ‘जारवा’ या अंदमान मधील आदिवासी जमातीसाठी राखीव असणाऱ्या घनदाट जंगलातून जातो. पूर्णपणे पोलीस बंदोबस्तात ठराविक वेळेलाच गाड्यांचे ताफे या जंगलातून जाऊ शकतात. त्यामुळे या बेटावर जाण्याची खूप उत्सुकता होती. मात्र हया बेटावर एका दिवसात जाऊन येणे थोडे हेक्टिक आहे.

टूर गाईडने आम्हाला ‘ बाराटांग’ साठी सकाळी ३.३० वाजता निघायचे आहे अशी सूचना दिली होती त्यानुसार आम्ही सर्व तयार होतो. बरोबर ३.३० वाजता आमची बस पोर्ट ब्लेअर मधून निघाली तो साधारणपणे ५ वाजता ‘जीराटांग’ या खेड्याजवळील जंगल पोलीस चेक पोस्टपाशी पोचली. या इथे शासनाने गेट बांधले आहे. त्याच्या उघडण्याच्या ठराविक वेळा आहेत. गेट उघडल्या नंतर सर्वात पुढे पोलीस जीप, त्याच्या मागे बाकी सर्व वाहने  आणी शेवटी पोलीस जीप अशा पोलीस बंदोबस्तात प्रवास करावा लागतो.

पोर्ट ब्लेअर पासून या चेक पोस्ट पर्यंतचे अंतर साधारण ४६ किलोमीटर आहे. या ठिकाणी सगळ्या गाड्या एक मागे एक नंबर लाऊन उभ्या होत्या. एवढ्या पहाटे निघुनंही आमच्या गाडीचा नंबर ४५वा लागला. आमच्यामागे अजून ६०-७० गाड्या, बस यांची रांग लागलेली दिसत होती. गेट बरोबर ६ वाजता उघडणार होते. त्यामुळे इथे १ तास वेळ होता. लवकर उठायला लागल्यामुळे अनेकांच्या डोळ्यावर झोप होती. या चेक पोस्ट जवळ Toilets, बाथरूम्स यांची सोय आहे,  तसेच  चहा नाष्ट्याची सोय पुरवणारया छोट्या गाड्या, टपरया पण आहेत. गप्पा गोष्टी चहा नाश्ता या मध्ये वेळ कसा गेला ते कळलेच नाही.

गेट उघडल्यावर आम्ही बसमध्ये चढलो. पोलीस जीपच्या मागे एका मागोमाग एक क्रमवार वाहने गेट ओलांडत होती. प्रत्येक वाहनाचा नंबर गेटवर असलेला अधिकारी नोंद करीत होता. गेट मधून जंगलात प्रवेश केल्यावर  जंगलातून जाणारा नागमोडी रस्ता व रम्य वनश्री घनदाट झाडी पाहून मनाला  समाधान वाटले. वळणा वळणाच्या रस्त्यावरून एका ठराविक स्पीडने एका  मागोमाग जाणारी वाहने हे दृश्य खरेच अनोखे होते. ह्या घनदाट जंगलात “जारवा” ह्या अंदमान मधील आदिवासी जमातीची वस्ती आहे. ही लोकं साधारणपणे ठेंगणे, काळसर वर्णाचे, डोळ्यात लालसर झाक असणारे आहेत. मासे फळे व जंगलातील प्राण्यांचे मांस हे ह्यांचे अन्न आहे. साधारण पणे ५० मैलाचा रस्ता  या जंगलातून जातो. “जारवा” जमातीचे अस्तित्व जपण्यासाठी सरकारने आवश्यक ती खबरदारी घेतली आहे. त्यामुळे या भागातून सायकल,स्कूटर आदि वाहनांना जायला बंदी आहे. या भागातून गेट उघडण्याच्या वेळेनुसारच पोलीस बंदोबस्तात जावे लागते. वाहन या जंगलात थांबवण्यास, ओव्हरटेकिंग करण्यास मनाई आहे. फोटोग्राफि करता येत नाही. जारवा लोकांना खाद्य पदार्थ देण्यास, त्यांना गाडीत घेण्यास अनुमती नाही. या जमातीच्या लोकांपासून पर्यटकांना तसेच पर्यटकांपासून या जमातीला कोणताही त्रास पोचू नये या साठी हे सर्व नियम केले गेले आहेत.त्या जंगलातील रस्त्याने दोन तास आमचा प्रवास चालू होता. एक आदिवासी आम्हाला पाहायला मिळाला. त्याने कमरेला एक लुंगीसारखे वस्त्र गुंडाळले होते. हातात एक भाल्यासारखे शस्त्र घेऊन रस्त्याच्या एका बाजूने तो शांतपणे चालत येत  होता.

‘जारवा” आदिवासी जमातीच्या जंगलातून जाणारा रस्ता संपल्यावर एक गेट ओलांडून आपण  ‘निलांबर’ जेट्टी पाशी येतो. येथे ‘बाराटांग’ बेटावर जाणारी फेरी आहे. यामध्ये बस वाहने पण जाण्याची सोय आहे. पोर्ट ब्लेअरहून आसपासच्या गावांना (‘कडमला’ ‘रंगात’ ‘मायबंदर’ इत्यादी) जाणाऱ्या सरकारी बसेस व इतर वाहने याच मार्गाने फेरीतून जातात. फेरीचा हा प्रवास तसा फारसा सुखद नव्हता कारण फेरीत झालेली माणसांची आणि वाहनांची गर्दी आणि इंजिन तेलाचा वास तसेच तळपणारे उन.  साधारण २० मिनिटांनी आम्ही ‘बाराटांग’ बेटावर पोचलो.

इथूनच ‘लाइमस्टोन केव’ ला जाणाऱ्या इंजिन बोटी सुटतात. त्यासाठी एक फॉर्म भरून परमीट काढावे लागते. एका बोटीत दहा पेक्षा ज्यास्त प्रवासी घेतले जात  नाहीत. आम्ही आधीच बुकिंग केले होते त्यामुळे आम्हाला लवकरच इंजिन बोट मिळाली. समुद्राच्या खाडीतून आणि घनदाट जंगलातील वृक्षांच्या दाटीतून जाणारा हा मार्ग खूप निसर्ग रम्य आहे. बोटीचा वेग पण खूप होता.वारयामुळे उन जाणवत नव्हते. बोट घनदाट वृक्षानी वेढलेल्या मार्गाने किनार्याला एका लाकडी लांब पुलासारख्या मार्गावर थांबली. इथूनच ‘लाइमस्टोन केव’ ला जाणारा रस्ता आहे. इथे घनदाट झाडी आहे. उन्हाचा अजिबात त्रास नाही. आपण ज्या बोटीने ‘लाइमस्टोन केव’ ला जातो तीच बोट आपणाला परत ‘बाराटांग’ ला नेते. त्यामुळे बोटीचे डिटेल्स लक्षात ठेवावे आणि त्यांनी सांगितलेल्या वेळेत परत यावे. कारण ज्या नंबरात बोटी येतात तश्याच त्या परत जातात. बोट चुकली तर पंचाईत होईल. त्यामुळे ग्रुप सोडू नये. आम्हाला गुहेची  वाट दाखवायला बोट चालवणारा एक नावाडी आमच्या बरोबर आला होता. किनार्यापासून साधारण पणे ३ किलोमीटर अंतर चालल्यावर आपण ‘लाइमस्टोन केव’ ला पोचतो. हा मार्ग समुद्राच्या वाळूचा,गर्द झाडीचा, चढ उताराचा आणि खूप निसर्ग रम्य आहे. तिथिल झाडांची मुळे जमिनीतून वर आल्यामुळे काही ठिकाणी त्याच्याच नैसर्गिक पायऱ्या बनल्या होत्या.

‘लाइमस्टोन केव’  हा एक निसर्गाचा चमत्कारच म्हणायला पाहिजे. नैसर्गिक रित्या तयार झालेले वेग वेगळे आकार, गुहेच्या भिंतीपासून छतापर्यंत झालेला विस्तार पाहून आपण थक्क होतो. या ठिकाणी नैसर्गिक रित्या खूप गारवा आहे. मात्र गुहेमधे खूप अंधार आहे आणि रस्ता खूपअरुंद आहे. माणसांच्या गर्दीमुळे अजूनच गुहा पाहणे थोडे त्रासाचे होते.गुहा बघून आल्यावर बाहेर नारळ पाणी, शीतपेये यांचा आस्वाद घेता येतो. आम्ही पण नारळ पाणी पिऊन तहान भागवली.

‘लाइम स्टोन केव’ बघून झाल्यावर आम्ही परत आमच्या बोटीने ‘बाराटांग’ बेटावर पोचलो. त्यानंतर आम्ही  “mud volcano” बघायला गेलो. हा पण निसर्गाचा एक चमत्कार आहे हे जाणवते. या ठिकाणी  पोचायला साधारण २० मिनिटे लागतात. मात्र  ‘लाइम स्टोन केव’ च्या तुलनेत इथे पर्यटकांची गर्दी नव्हती. “mud volcano”  बघून आम्ही परत ‘बाराटांग’ ला आलो. एका ठिकाणी आम्हाला घरगुती जेवण मिळाले. त्यानंतर आम्ही ‘बाराटांग’ जेट्टीवर थोडा आराम केला आणि फेरीने परत ‘निलांबर’ जेट्टीला पोचलो. बरोबर ३ वाजता ह्या बाजूचे गेट उघडले आणि परत एकदा पोलीस संरक्षणात आमचा परतीचा प्रवास “जारवा” राखीव जंगलातून सुरु झाला. येताना आम्हाला दोन ठिकाणी २-३ आदिवासी लहान मुले दिसली आश्चर्य म्हणजे त्यांनी व्यवस्थित पोशाख केला होता त्यांनी घातलेले कपडे (pant shirt) थोडे भडक रंगाचे होते इतकच. साधारण दोन तासांनी आम्ही ‘जारवा जंगल’ ओलांडून  ‘जिराटांग’ ला पोचलो.  तिथे चहापाण्यासाठी थोडावेळ बस थांबली. चहापाणी उरकून आम्ही साधारण ७.३० ला आमच्या पोर्ट ब्लेअर मधील हॉटेल मध्ये पोचलो. दिवसभरात आम्ही २०० किलोमीटर हून अधिक प्रवास केला होता तसेच ‘लाइम स्टोन केव’ ‘mud volcano’ ‘बाराटांग’ बेट आणि “जारवा” आदिवासी जंगल यांचा अनुभव घेतला होता. अंदमान सहलीतील सर्वात हेक्टिक पण वेगळा अनुभव देणारा तो दिवस होता हे मात्र निश्चित………

(लेखासाठी संबधित वेबसाईटची मदत झाली आहे)

— विलास गोरे.