कर्त्यापेक्षा कला श्रेष्ठ

ईश्वर त्याच्या अस्तित्वाची झलक नेहमीच देत आलेला आहे. मात्र  पूर्वी म्हटल्याप्रमाणे दर्शनाने नव्हे तर अनुभवांनी.

एक प्रसंग आठवतो. – कोणता विचार मी करु इच्छितो. फार बैचेन मनातल्या अवस्थेमध्ये गुरफुटून जात चाललो होतो. एका निवांत जागी  चिंतच करीत बसलो होतो.  अचानक संगीताचे अत्यंत मधुर स्वर ऐकू आले. मन आनंदाने भरुन आले….. ज्याला अत्यानंद……म्हणतात. त्यात तल्लीन व्हावे. तंद्रीत जावे, परिसर, जग  यांना विसरुन जावे. हे सारे  त्या संगीताने केले होते. आनंद, समाधान ज्याला आपण म्हणतो तो सर्व प्राप्त झाला होता. काय हवयं मला आता? येथेच माझे पूर्व संस्कार, पूर्व ज्ञान झालेला वैचारिक मारा, वाचलेले ऐकलेले ईश्वरी दिव्यत्वाचे भव्यतेचे वर्णन बैचेन करु लागले. ईश्वरी दर्शन, साक्षात्कार त्यांच्यात एकरुप होणे ही ज्ञांनाची, ग्रंथांची मार्गदर्शक तत्वे चोहोबाजून मजवर आघात करु लागलो.  प्रयत्न करा, श्रम करुन तुम्हाला हा हिरा प्राप्त होईल. असेच तत्त्वज्ञान. श्रम, तपश्चर्या, भक्ती, विश्वास इत्यादींच्या … आलेल्या ईश्वराला प्राप्त करण्याच्या मार्गाकडे घेऊन जगण्यास उत्सुक होता.

फार बैचेन झालो. नुकताच मिळालेल्या संगीताच्या आनंदात तंद्री लागलेली असताना, विचार आला की त्या संगीताला आपलस करण्यापेक्षा,  त्याला माझ्यातच सामावण्यापेक्षा, मी त्या संगीतातच सामावू इच्छित होतो. ईश्वराने दिलेल्या कांनानी, श्रवणद्रींयांनी संपूर्ण आनंद लूटण्यापेक्षा, माझे चंचल मन, डोळ्याकडे अर्थात दृष्य स्वरुपाकडे झेप  घेण्याचा विचार  करीत होतो. मला आता ते ध्वनी लहरी जे अत्यांनंद देत होते,  ते कुणी निर्माण केले त्याचा शोध घेण्याची इच्छा होऊ लागली. कारण इतका आनंद निर्माण करणारा तो फक्त ईश्वरच असेल ना, त्याला मी बघू इच्छितो. पुन्हा परत बैचेनी. कारण माझी इच्छा, आशा यांची झेप अशीच उंचावत  राहणार.

जे पंचेद्रीये मला निसर्गाने दिलेले आहेत, त्या सर्वांना  त्यांच्या त्यांच्या परी एकरुप होता येईल.  व आनंदाच्या सीमा मिळत राहतील, हीच सैरावैरा धावणाऱ्या मनाची विचार स्थिती. मला प्राप्त पंचेद्रीयांतील एक इंद्रीय ऐकण्याचे साधन, वाद्याचा, ध्वनीचा आस्वाद घेण्याचे इंद्रीय, शब्दांचा झंकार आत्मसात करण्याचे एक अवयव. शब्दांमध्येच उत्कठता असते. ही समज आणि त्याच ईश्वराचे ध्वनी स्वरुप मी माझ्यांत एकरुप करत घेण्याचा प्रयत्न करीत होतो. मी स्वत: त्या ध्वनी माध्यमांत, अक्षर स्वरुपात एकरुप होण्यास असमर्थ होतो. ती कला, ते ज्ञान मला प्राप्त नव्हते व कुणासही नसले तरी मी त्या ध्वनी स्वरांत  शिरु शकत नव्हतो. अर्थात त्या ध्वनी स्वरांचे  जे स्वरुप ईश्वरी संकल्पनेचे वाटले होते, त्यात म्हणजे त्या विश्वात मिसळून जाऊ शकत नव्हतो. मात्र त्याची दुसरी बाजू ते ध्वनी मी माझ्यात माझ्या देहांत, आत्म्यांत एकरुप करणे शक्य  होते. अर्थात त्यास लागते आनंदाची तंद्री, मग्नता, लय. त्या ध्वनी लहरी ते संगीत ज्याला मी ईश्वरी स्वरुप समजलो होतो.