किशोर मांदळे यांच्या प्रतिक्रियेबद्दल : ‘संस्कृतच काय कुठल्याही भाषेचा निषेध करणें हितावह नाहींच’, हें मांदळे यांचें म्हणणें योग्य आहे. मात्र, चक्रधर स्वामी, ज्ञानेश्वर, एकनाथ, तुकोबा यांच्या काळीं मराठी ही जनभाषा बनलेली होती. त्यामुळे, संस्कृतच्या निषेधासाठी नव्हे, तर जनसामान्यांच्या भाषेत ज्ञान आणण्यासाठी या सर्वांनी प्रादेशिक भाषेत लिहिलें. इतरत्रही आपल्याला मध्य युगात हेंच दिसतें. कबीर, तुलसी, सूरदास, मीराबाई, […]
हेमंत राजोपाध्ये यांच्या प्रतिसादाबद्दल : हा विचारप्रवर्तक लेख आहे. त्यांनी मुख्य मुद्दे समर्थपणें हाताळलेले आहेत, मी basically त्यांच्याशी सहमत आहे. केवळ कांहीं गोष्टींचा थोडासा ऊहापोह. ‘या विषयाची संगोपांग चर्चा होईल अशी अपेक्षा होती’ ( इति राजोपाध्ये) : याबद्दल माझें मत मी शेवटी मांडणार आहे. आत्तां इथें त्याची चर्चा केल्यानें विषयांतर होण्याची भीती आहे. पहा परिशिष्ट […]
माधवी जोशी यांच्या प्रतिक्रियेबद्दल : माधवी जोशी यांच्या मुद्द्यांशी मी basically सहमत आहे. एकदोन गोष्टींचा थोडाफार खुलासा. मॅक्सम्युलरबद्दल आपण आधी पाहिलेंच आहे. मेकॉलेच्या भारतविषयक मतांबद्दल इथें मुद्दाम लिहायची आवश्यकता नाहीं. मेकॉले इंग्लंडला परत गेल्यावर, आपल्या ‘scheme’ च्या पूर्तेसाठी योग्य माणसाच्या शोधात होता. त्याला मॅक्सम्युलर सापडला. मॅक्सम्युलरला इंग्लंडमधून त्याच्या रिसर्चसाठी grant मिळत होती, याचा उल्लेख आपण आधी […]
सुशिम कांबळे यांच्या प्रतिक्रियेबद्दल : ‘कॉलोनियल-इरा’मधील इंग्रजांची बाजू घेण्याचें मला कांहींच कारण नाहीं. मात्र, इंग्रजांनी मुद्दाम मोजक्या लोकांना(च) इंग्रजी शिकवली, असें म्हणणें बरोबर नाहीं. जे लोक socio-economically एका विशिष्ट, upwardly mobile वर्गात होते (जात कुठलीही असो) , ते अशा भाषा शिकतातच, मग ती संस्कृत असो, मध्य-युगात फारसी असो, वा आधुनिक काळात इंग्रजी, (किंवा गोव्यात पोर्तुगीझ, व […]
संजय सावरकर यांच्या प्रतिसादाबद्दल : संस्कृत भाषेला ‘देववाणी’ कां म्हणत याच्या मागचा इतिहास आपण आधीच पाहिला आहे. तिचें वर्चस्व लादण्यासाठी तसें नांव ठेवलें गेलें नाहीं. ‘देव’ या टोळीची (clan) जी भाषा, तिला ‘देववाणी’ म्हणणें हें अगदी स्वाभाविक आहे. इंग्रज लोकांची भाषा ती इंग्लिश , फ्रेंच लोकांची भाषा ती फ्रेंच, बंगालमधील बंगाली, ‘मराठ’ भागातली ती मराठी. सर्वसाधारणपणें […]
भाग – (२) – (ब) ईशान्य भारत : निखिल जोशी यांनी ईशान्य भारताचा उल्लेख केलेला आहे. त्यांचा असा समज दिसतो की, या भूभागाशी संस्कृत व संबंधित-संस्कृती यांचा कांहीं संबंध नाहीं. पण प्रत्यक्षात तसें नाहीं. (कदाचित, निखिल जोशींना, बोडो, नागा इत्यादी टोळ्या अभिप्रेत असतील. पण, मध्य-भारत व पूर्व-भारतातील ऑस्ट्रो-एशियाटिक , म्हणजे मुंडा ; किंवा ईशान्येकडील इंडो-चायनीज वंशाच्या […]
मोरे यांच्या लेखातील कांहीं statements च्या योग्यायोग्यतेची चर्चा केल्यानंतर, त्या लेखावरील प्रतिक्रियांचा विचार करणेंही आवश्यक आहे. (लोकसत्ता दि. १३ मे, लोकमानस ; १४ मे चा विशेष लेख ; व २० मे आणि २१ मे च्या लोकसत्तामधील प्रतिक्रिया). भाग – (२) – (अ) निखील जोशी, बंगळूरु यांच्या प्रतिक्रियेबद्दल : तमिळनाडु , व आधीचा–काळ : निखिल जोशी यांनी […]
वरद गणपती, गुणद गणपती, सुखद गणपती रे तव शुभ नामें बिकट पथा निष्कंटक करती रे ।। चिवट दाट भवतापकर्दमीं जीवनशकट रुते कुटिल भयप्रद संकट भेसुर विकटकास्य करते नतद्रष्ट विघ्नांचें सावट, विकटा, हटव पुरें ।। दुष्ट-कष्ट करतोस नष्ट तूं, हे मंगलमूर्ती दासांच्या आशांची अविरत तूं करसी पूर्ती क्लेशमुक्त होतात भक्तगण तव-गुण गाणारे ।। पापाचरणीं […]
ॐ गणपते, ब्रह्मणस्पते, हे गजमुखा विघ्नेश्वरा, वर्धिष्णु कर अमुच्या सुखा ।। जेव्हांकधी शुभकार्य कुणि आरंभतो सर्वांआधी, मोरेश्वरा, तुज वंदतो पहिलें तुझें अर्चन सदा गणनायका ।। राहत उभी अरिसंकटें भक्तांपुढे तीं नाशण्यां, हे मोरया, तुज साकडे अनवत धरा पायावरी, सुखदायका ।। हेरंब हे , सारे अम्ही पापी ज़री अविलंब परि वर्षव कृपा अमुच्यावरी लंबोदरा, पोटात […]
प्रिय हा अती श्रीगणपती देव लाडका नाहीं जगीं कोणी गणेशासारखा ।। तुंदिलतनू, सोंडेमधें मोदक धरी तोलीतसे भरलें तबक हातावरी एकवीस हा नैवेद्य प्रिय या गजमुखा ।। मांडीवरी पद ठेवुनी ऐटित बसे तोंडावरी स्मित नेहमी विलसत असे हातीं धरी निज-दंत मोहक मोडका ।। बांधीयलें अपुल्या कटीवर फणिधरा त्या बंधनें सांभाळिलें पीतांबरा जागा दिली पायींच […]
Copyright © Marathisrushti.com 1995-2025 | Technology Partners : Cybershoppee | GaMaBhaNa | Smart Solutions