हे गणस्वामी, हे गणनाथा, हे श्रीगणराजा विविध शुभंकर नामीं स्वीकार नमस्कार माझा ।। हस्तिमुखा हे, महाकर्ण हे, हे श्रीगजानना, वक्रुतुंड हे, एकदंत हे, हे श्रीगजवदना, हेरंबा, श्रीगणेश, मोरेश्वरा, धुंडिराजा ।। विविध शुभंकर नामीं स्वीकार नमस्कार माझा ।। ऋद्धिसिद्धिस्वामी, विघ्नेश्वर, हे गौरीतनया, हे चिंतामणि, भालचंद्र, दंती, श्रीगणराया, धूम्रवर्ण हे, शूर्पकर्ण हे, नमन विघ्नराजा ।। विविध शुभंकर नामीं […]
ओंकारा गणनाथा गजवदन बुद्धिदाता कपिल अमेया विकट मोरया, तूं जीवनदाता ।। युगेंयुगें तव सगुणरूप-अवतार एकदंता युगेंयुगें खल अगणित नाशुन रक्षियलें जगता युगेंयुगें जनमन, गणराया, स्तवतें तव गाथा ।। अविरत असते नयनांसन्मुख वक्रतुंडमूर्ती अविरत जपती हृदय आणि मुख प्रमथनाथकीर्ती अविरत झुकुनी गजमुखचरणीं नत माझा माथा ।। जीवन जावें तुझिया पुढती कुसुमें वाहत रे जीवन […]
भाग – ५ आधुनिक काळात पारंपरिक आरत्या लिहिल्या जातातच, पण इतरही अनेक, भिन्नभिन्न वर्ण्यविषयांवर रचल्या जातात. जसें, शिवरायांसारख्या महापुरुषांवर, ( जसें ‘आरती शिवराया’, ही मी लिहिलेली आरती ). हल्ली, ज्यांना VIPs म्हणतात, अशा व्यक्तींवरही आरत्या लिहिल्या जातात. गुरुदेव रवींद्रनाथ ठाकुर (टागोर) यांचें ‘जनगणमन’ ही एकप्रकारें आरतीच आहे. तें मूळ काव्य तत्कालीन ब्रिटिश राजपुत्र पंचम जॉर्ज याच्या […]
भाग – ४ अवतारकल्पना हा आपल्या संस्कृतीचा एक अविभाज्य भाग आहे. त्याचें प्रतिबिंब आरत्यांमध्येही दिसतें. ‘दशावतारांची आरती’ तर आपल्याला दिसतेच, पण इतर आरत्यांमध्येही अवतारांचा उल्लेख येतो. ज्ञानदेवांच्या आरतीत ‘अवतार पांडुरंग’ असा उल्लेख आहे, तसाच तो नामदेवांच्या आरतीतही आहे (‘पांडुरंगे अवतार’). रामदासांच्या आरतीत, शंकर-मारुती-रामदास असा अवतारांचा उल्लेख आहे, ‘साक्षात शंकराचा अवतार मारुती । कलिमाजी तेचि जाली । […]
भाग – ३ आपण आरतीची कांहीं वैशिष्ट्यें पाहूं या. आरतीत आराध्य/उपास्य दैवताचें वर्णन असतें, जसें गणपतीच्या आरतीत, रत्नखचित फरा, चंदनाची उटी, हिरेजडित मुकुट, पायीं घागर्‍या, पीतांबर, इत्यादी वर्णन केलेलें आहे ; शंकराच्या आरतीत, विषें कंठ काळा, त्रिनेत्री ज्वाळा, व्याघ्रांबर, वगैरे वर्णन आहे ; विठ्ठलाच्या आरतीत, पीतांबर, तुलसीमाळा, कटीवर हात, इत्यादी वर्णन आहे . आराध्य/उपास्य हें ‘संत’ […]
गजानना, सृष्टि ही चराचर तुझेंच प्रिय लेकरू विश्वपसारा तुझी कृती, तव स्तवन चहुंकडे सुरूं ।। ‘न’ चें रक्षी द्वित्व. नारि-नर, भूचर, तरु-लतिका ‘ज’कार रक्षी, गजानना, जलचर अन् कृमि-कीटकां ‘ग’कार तव रक्षी गगनींचें प्रत्येकच पाखरूं ।। संथ करत तव मंत्र-पठण, गायी ‘ॐ गँ गणपती’ नित करतो तव जप पोपट, कुक्कुट काकड-आरती कोकिळ-कंठा लागे सुमधुर अथर्वशीर्ष […]
भाग – २ अर्चनेचे प्रकार आपल्याला वैदिक काळापासून दिसून येतात. वैदिक ऋचांमध्ये वेगवेगळ्या देवतांना वंदन व त्यांची स्तुती केकेली आहे. उदाहरणार्थ,अनेकांना परिचित असलेला गायत्री मंत्र. ‘ॐ तत्सवितुर्वरेण्यम्’ हा गायत्री मंत्र, सूर्याची वंदना करणारा मंत्र आहे. इंद्र, मित्र-वरुण, नासत्य (अश्विनीकुमार) यांची अर्चना होत असे, हें आपण आधी पाहिलेंच आहे. तसेंच, उषा, सरस्वती नदी यांची स्तुती करणार्‍या वैदिक […]
ॐ गँ , ॐ गँ , गँ गणपती गँ गणपती महामंत्र हेरंबाचा प्रत्यक्ष-पराशक्ती ।। गकार करि साकार, मोरया , मोहक गजशुंडा गकार, गोंडस दंत वाकडा तुझा वक्रतुंडा गकार, समईमध्ये नाचे ज्योती तमहारी गकार, गर्भसमाधि गहन निजमातेच्या उदरीं गकार गणदल, कार गुणबल, गकार गहन गती ।। अकार अविचल आद्यस्वर अवतार तुझा मूर्त अकार, बृहद्-अवकाशपोकळी कोटिसूर्यव्याप्त […]
भारत हा उत्सवप्रिय, सणप्रिय देश आहे. भारतात सण भरपूऽर , आणि, सण म्हटलें की, पूजा-अर्चा-आरत्या आल्याच ! त्यातील ‘आरती’ या विषयावर कांहीं ऊहापोह करावा म्हणून हा लेख. भाग – १ भारतातीलच काय , पण सर्व जगातील बरेच लोक ‘अस्तिक’ आहेत. ‘अस्ति’ म्हणजे, ‘(तो/ती/ तें) अस्तित्वात आहे’ . अति-पुरातन काळीं, ‘अस्तिक’ या शब्दाचा अर्थ ‘वेदांना मानणारा’ असा […]
(माझी प्रियपत्नी डॉ. स्नेहलता हिचा हा ७१ वा जन्मदिन. तिच्या निधनानंतरच्या या प्रथम जन्मदिनीं, तिच्या स्मृतीला मी या अर्चनेनें अभिवादन करतो आहे.) आरती प्राणप्रियेची तिनें उधळली माझ्यासाठी अंजलि आयुष्याची ।। अर्धांगी-मम, सुहास्यवदना खुलवियलें नित अमुच्या सदना तिच्यामुळे चिरहर्ष मिळे, ती साम्राज्ञी हृदयाची ।। संगम बुद्धी आणि कलेचा ठामपणा अन् चातुर्याचा, स्मित-शिडकावा, मर्मिक-वच जिंकती मनें सर्वांची […]
Copyright © Marathisrushti.com 1995-2025 | Technology Partners : Cybershoppee | GaMaBhaNa | Smart Solutions