।। बटवे नम: दाडीमपत्रं समर्पयामि।। डाळींब हे फळ जितके पौष्टीक तितकेच दिसायला आकर्षक असून त्याची आंबट गोड चव आपल्या सर्वांनाच आवडते.जसे हे फळ रूचकर लागते तसेच ते औषधी गुणांनी परिपूर्ण अाहे म्हणूनच ह्याची पाने पत्रीमध्ये समाविष्ट केली आहेत. ह्याचे ३-५ मीटर उंचीचे वृक्ष असते.काण्ड त्वचा धुरकट तांबडी असते व गुळगुळीत असते.पाने ५-७ सेंमी लांब व तीन […]
।। विकटाय नम: करवीरपत्रं समर्पयामि।। ह्याचे तीन मीटर उंचीचे क्षीरी गुल्म असते.पाने १०-१५ सेंमी लांब व २.५ सेंमी रूंद असतात व भालाकार असतात.फुले पांढरी/लाल उग्रगंधी व शेवटी मंजीरी स्वरूपात उगवते.फळ ८-१० सेंमी चपटे शेंग स्वरूपात असते व त्यात हल्क्या भुरकट रंगाच्या बिया असतात. ह्याचे उपयुक्तांग आहे मुळ व मुलत्वचा.ह्याची चव कडू,तिखट,तुरट असून हे उष्ण गुणाचे असते […]
।। कपिलाय नम: अर्कपत्रं समर्पयामि ।। मारूतीला प्रिय असणारी व वाहीली जाणारी रूईची पाने हि गजानन प्रिय देखील आहेत.तसेच ह्यामध्ये बरेच औषधी गुणधर्म असल्याने ह्याचा पत्रीमध्ये समावेश केला आहे. ह्याचे १-२ मीटर गुल्म क्षुप असते.ह्याचे काण्ड कठीण असून वरची त्वचा हि धुरकट,रेषायुक्त असून पाने १०-१५ सेंमी लांब व २.५-७ सेंमी रूंद आयताकार असतात.पानांचा वरचा भाग गुळगुळीत […]
।।एकदन्ताय नम: बृहतीपत्रं समर्पयामि ।। वांग्याच्या क्षुपाप्रमाणे दिसणारे हे १-२मीटर उंचीचे काटेरी क्षुप असते.ह्याची पाने ७-१५ सेंमी लांब असतात व मागील बाजुस शिरेवर काटे असतात.फुले निळा असतात व मंजीरी स्वरूपात असतात.फळ हे गोल १ सेंमी व्यासाचे कच्चे असताना हिरवे पांढरी रेघ असलेले व पिकल्यावर पिवळे होते.बी स्निग्ध ०.०५ सेंमी व्यासाचे असते. ह्याचे उपयुक्तांग मुळ व फळ […]
।। सुमुखाय नम: मालतीपत्रं समर्पयामि ।। मधुमालतीचा वेल असतो ज्यास मंद सुवासाची पांढरी फुले येतात. मालती चवीला तिखट,कडू,तुरट,गोड असून पचायला हल्की व शरीरात थंडपणा निर्माण करते म्हणून ती त्रिदोषशामक आहे. ह्याचा उपयोग प्रामुख्याने जखमा भरून येण्यासाठी केला जातो.मालतीच्या पानांचा रस काढून त्याने तेल सिध्द करून जखमेवर हे तेल लावतात. (सुचना: ह्या लेखातील वनस्पती वैद्यांचा सल्ला घेऊनच […]
।।गजकर्णकाय नम: तुलसीपत्रं समर्पयामि।। “मै तुलसी तेरे आंगन की”हे गाणे बऱ्याच जणांना माहीत असेल माझ्या माहीती प्रमाणे हा एक जुना चित्रपट होता.असो थोडक्यात काय हिंदू संस्कृतीत आणी आपल्या आयुर्वेदामध्ये ह्या वनस्पतीला अत्यंत मानाचे स्थान आहे. आज आपण पहातो बऱ्याच घरांमध्ये तुळशी वृंदावन असते किंवा घरा भोवताली तुळशीचे कुंपण लावतात.कारण तुळस हि रक्षोघ्न आहे अर्थात वाईट शक्ती […]
।।गणधिपाय नम: भृंगराजपत्रं समर्पयामि।। भृंगराज ह्यालाच मराठी मध्ये माका असे ही म्हटले जाते. अहं आपण खातो तो मका नव्हे बरं का!हा माका आहे माका. ह्याचे बहुवर्षायू अर्थात बरीच वर्षे जाणारे क्षुप असते. औषधी करिता उपयुक्त म्हणून ह्याचे पंचांग व बीज वापरले जाते. हा चवीला कडू, तिखट, उष्ण असतो व जड आणी रूक्ष देखील असतो. शरीरातील कफ […]
।।वक्रतुण्डाय नम:शमीपत्रं समर्पयामि ।। पांडवांनी युध्दात आपले शस्त्रसांभार ठेवायला ह्याच वृक्षाचा आसरा घेतला होता.आणी दसऱ्याला त्यांनी ह्या वृक्षाची पुजा करून मग युद्धाला सुरूवात केली होती. ह्याचा लहान व मध्यम उंचीचे काटेरी वृक्ष असतो.ह्याची त्वचा धुरकट व रूक्ष असते.८-१२ अवृन्त पत्रकांच्या जोड्या असलेली पाने असतात.पानांवर बारीक कण असतात.फुले लहान पिवळसर,५-७ सेंमी लांबीची व मंजीरी स्वरुपाची असतात.फळ १०-१५ […]
।।गुहाग्रजाय नम: अपामर्गपत्रंसमर्पयामि।। ह्याचे ०.३३-१ मिटर उंचीचे क्षुप असते.काण्ड सरळ किंवा शाखायुक्त असतात.पाने २.५-१२ सेंमी लांब व रोमयुक्त,खरखरीत,मोठी व वाकलेली असतात.फुले पांढरी/ हिरवी असतात.फळ बारीक,लांबट धुरकट व त्यातून तांदळासारखे दाणे येतात. ह्याचे उपयुक्त अंग आहेत मुळ,पाने,पंचांग,तंण्डूल /बिया. आता आपण ह्याचे गुणधर्म पाहूयात: ह्याची चव तिखट,कडू असून हे उष्ण असते.गुणाने हल्के,रूक्ष,तीक्ष्ण असते. कफ व वात दोष कमी […]
।।उमापुत्राय नम: बिल्वपत्रं समर्पयामि।। शंकराला प्रिय अशी हि वनस्पती त्यांचे पुत्र गजानन ह्यांना देखील पत्री म्हणून वाहिली जाते कारण तिच्यात बरेच औषधी गुणधर्म दडलेले आहेत म्हणूनच हे आपणा सर्वांना नव्याने सांगण्याची गरज नाही. बेलाचे झाड हे ८-१० मीटर उंच असते व ह्याच्या बुंध्याचा घेर १-१.२५ मीटर एवढा असतो.हा वृक्ष काटेरी असतो व ह्याची पाने त्रिदल युक्त […]
Copyright © Marathisrushti.com 1995-2025 | Technology Partners : Cybershoppee | GaMaBhaNa | Smart Solutions