बेभान

रंगात आलेला गरबा थांबला .
क्रूझवर शांतता पसरली .
निवेदक पुढं आला . म्हणाला,
” ज्यांना आमच्याबरोबर नृत्य करण्याची इच्छा आहे , त्यांनी डान्सफ्लोअरवर यायला हरकत नाही . ”
त्याचे वाक्य संपायच्या आत ‘ते ‘ डान्सफ्लोअरवर गेले आणि पाठोपाठ आणखी पाचदहा जण डान्सफ्लोअर वर धावत गेले .

डीजेच्या तालावर पुन्हा गरबा घुमू लागला .
सगळ्यांचं लक्ष ‘ त्यांच्या ‘ वर केंद्रित झालं होतं .
आणि ते नृत्यात दंग झाले होते .

– जेमतेम पाच फूट उंची . स्वच्छ पॅन्टशर्ट . डोक्यावर कॅप . मधूनच ती कॅप हातात घेऊन हलवण्याची मग डोक्यावर किंचित तिरपी ठेवण्याची सवय . कॅप काढल्यावर दिसणारे पांढरे शुभ्र केस आणि मिश्किल चेहरा …

स्टॅच्यु ऑफ युनिटीच्या पायथ्याशी बांधलेल्या जागेजवळ येऊन क्रूझ थांबला .
इतका वेळ नाचूनसुद्धा न दमलेले ‘ ते ‘
हसतमुखाने खाली उतरले .

त्यांच्या पाठोपाठ मीही उतरलो .
जवळ गेलो आणि हस्तांदोलन केलं , अभिनंदन केलं .
” कशासाठी ? ”
त्यांनी विचारलं .
” खूप छान नाचलात तुम्ही , याही वयात ”
” किती असेल माझं वय ? ”
” ऐंशी ? ”
मी अंदाजानं विचारलं .
” येस , केस नंबर एटी ”
त्यांनी सांगितलं .

” आता आणखी प्रश्न नकोत . ”
त्यांनी बजावलं .

अचानक ते अबोल झाले आणि क्रूझच्या डेकवर गेले .

मला स्वस्थ राहवेना .
मीही त्यांच्या पाठून डेकवर गेलो .
पण काही बोललो नाही .

सूर्यास्त झालाच होता .
नर्मदेचं पाणी शांत होतं पण गहिरेपण जाणवत होतं .
सरदार वल्लभभाई पटेल यांच्या शिल्पावर स्पॉटलाईटचा प्रकाश पडू लागला होता .

मी त्यांच्या जवळ जाऊन उभा राहिलो .
” आपली ओळख नाही , पण हसतमुख माणूस अचानक अबोल झाला तर कुतूहल वाढतं ना , म्हणून आलो तुमच्या जवळ .”
” माझं वय ऐंशी . जवळपास सगळं जग पाहिलंय मी .खूप कमावलं आणि सत्कार्यासाठी उधळण सुद्धा केली . आता असा जीव रमवतो . ”
” मुलं कुठं असतात तुमची ? ”

त्यांचा चेहरा वेदनेनं पिळवटून निघाल्यासारखा झाला .

” सॉरी , मी विचारायला नको होता का हा प्रश्न ? ”

त्यांनी पापण्यांना ओथंबून आलेली आसवं , रुमालानं हलकेच टिपली .त्या रुमालाची हळुवारपणे घडी घातली , आणि रुमाल खिशात ठेवला .
” भावेश म्हणाला होता , डोळ्यातून अश्रू काढू नका कधी आणि चुकून आलेच तर जमिनीवर पडू देऊ नका . भावेश माझा एकुलता एक मुलगा . तो तरुणपणी कॅन्सरनं गेला आणि त्या धक्यानं माझी बायको गेली . कोरोनाचं निमित्त होऊन सून पण गेली . जाताना म्हणाली , मगन ला सांभाळा . त्याला नृत्यात करिअर करायचं आहे . सगळं जग नावाजेल इतकं मोठं आणि आनंदी करा त्याला . ”
” मगन म्हणजे तुमचा नातू ? ”
” होय . तो सीए करीत होता , नृत्यात पारंगत होत होता , पण डान्सफ्लोअरवर डान्सची प्रॅक्टिस करताना अचानक कोसळला , कधीही न उठण्यासाठी . मी प्रचंड उद्ध्वस्त झालो . कोलमडून पडलो . पण सावरलो आणि ठरवलं पुढचं सगळं आयुष्य दुसऱ्यांना हसतमुख ठेवण्यासाठी घालवायचं . इतरांना प्रेरणा मिळेल असंच वागायचं . म्हणून मी वयाच्या ऐंशीव्या वर्षी देखील नाचतो . बेभान होतो आणि नाचतो . केवळ माझ्या नातवासाठी . वाटतं , नाचता नाचता , बेभान होऊन काम करता करता केव्हातरी खाली पडून …”

त्यांचा स्वर कातर झाला .

पण क्षणात ते सावरले .
” अरे आपण इथं काय करतोय , खाली डान्सफ्लोअरवर जाऊन गाणी तरी गाऊया . ”

मी काय म्हणतोय याची वाट न बघता ते कॅप हलवत जिन्यानं खाली उतरले सुद्धा .

– पलीकडच्या घाटावर माता नर्मदेची महा आरती सुरू झाली होती . दिवे उजळले होते .ज्योती प्रकाशमान झाल्या होत्या . मी मात्र नर्मदेच्या पाण्यातली कृत्रिम दिव्यांची प्रतिबिंब बघत राहिलो होतो .
‘ त्यां ‘ चे शब्द आठवत होतो .

” आता केवळ नातवासाठी मी बेभान होऊन नाचतो .”

क्रूझवरून उतरताना ते मला पुन्हा दिसले . सगळ्यांच्या घोळक्यात . सर्वांना हसवत जात होते .

– अचानक माझ्या लक्षात आलं , ते कॅप काढून हलवत होते , माझ्याकडे पाहून .
आता माझेच डोळे पाणावले , बेभान होऊन !

( सत्य घटनेवर आधारित )

– डॉ . श्रीकृष्ण जोशी ,

रत्नागिरी