मला या लग्ना -कार्या बद्दल काही मूलभूत प्रश्न आहेत . जसे लग्नातले भटजी दाढी का करत नाहीत ?, (हल्ली भटजीला एकटं वाटूनये म्हणून नवरदेव पण दाढी ठेवतात म्हणे !), बहुतौन्श बायका निळ्या रंगाच्या साड्या का घालतात ? वगैरे वगैरे .तसेच लग्ना – कार्यात पिवळा किंवा मोतिया रंगाचा नेहरू शर्ट आणि विजार घालून उगाच मांडवात लुडबुड करणाऱ्यांची एक जमत आहे . अप्पा जोशी त्यातलाच . वयाच्या छत्तिसाव्या वर्षी (म्हणजे विकसित ढेरी पूर्ण स्थिरावल्यावर ) शिवलेला हा ड्रेस ,आज सहासष्टी त हि जसाच्या तसा वापरतो ! नाही म्हणायला तो दोनदा धुतलाय , एरव्ही फक्त इस्तरी !
आजकाल लग्ना -कार्यात घालण्याच्या कपड्याचे एक नवच खूळ निघालंय . ‘इथनिक ‘ ड्रेसच ! साधारण संदल च्या उंटाच्या पाठीवर जसा भडक रंगाचा मद्रा घालतात तसल्या जातिकुळीतल्या कापडाचा लांब बंद गळ्याचा शर्ट (म्हणू का नेहरूशर्ट का कोट माझेच मत पक्के नाही . ), त्यावर बटबटीत सोनेरी ,चंदेरी कशिदाकारी आणि खाली चुडीदार पैजामा . उंच्या पुऱ्या पुरुषांना हा ड्रेस शोभून हि दिसतो . आमचा शाम्या स्वतः ला पहिल्या लाइनीतला फॅशनेबल समजतो ! त्याची चॉईसहि चांगली असते . पण श्याम्या अन त्याचे कपडे हे कॉम्बिनेशन —–एकदम खतरा असते !. चपलीच्या तळाव्या पासून ते राठ व ताठ केसा पर्यंत उंची पाच फुटला चार दोन इंच कमी !, वर भक्कम ढेरी ! त्याने ‘इथानिक ‘ ड्रेस घेतला तो खांद्याच्या मापाने .बरे ट्रायल तरी घ्यावी ? ते हि नाही . कार्या दिवशी स्वतःला अन नव्या कपड्याला कुंकु एकदाच लावले . पैजामा इतका लांब होता कि बगलेत बांधावा लागला !,शर्ट मात्र घोट्याच्या दोन इंच वर पर्यंत आला !
“सुरश्या, श्याम्याच्या विजारीचे पैसे वाया गेले रे !, त्याला विजारीची गरजच नव्हती , नुसते पायमोजे घातले असते तरी भागलं असत ! ” तात्या सोमण माझ्या कानाशी पुटपुटला . सोमण्याना कडम माणूस , काय पण बरळतो . हौस असतेच ना ?
काल पर्यंत लग्नात भटजी इतकाच कोट टाय मस्ट असायचा ! नवरदेव ढगळ पॅन्ट , कोट ,टाय ,कपाळाला लाल भडक कुंकवाचा टिकला ,टिकला कसला ? टिळा च !, डोक्यावर बिन रंगाची , बिन आकाराची ,सोनेरी काडी असलेली , खपटाची टोपी अन हातात नारळाची दुरडी ! असलं बावळट ध्यान करून उभा राहायचा ! (उगाच नावे ठेवत नाही ? मी यातूनच गेलोय ! अजून लग्नाचा फोटो आहे ! पहायचा असेल तर या !). हौसेला इलाज नाही ! या कोटाची एक गम्मत आहे . हा पुन्हा वापरला जात नाही . मी तर वापरू शकलोनाही . कारण मीच त्याच्या मापाचा राहिलो नाही ! तसे हि कोट, टाय चे माझे फारसे संख्या नाही . खरे सांगतो मला अजून त्या टायची गाठ (जिला नॉट म्हणतात ) बांधता येत नाही . पण काही बिघडत नाही , कारण आयुष्यात ‘तिची’माझी तशी फारशी गाठ पडलीच नाही !
काही जणांची कोटाची हौस काही कमी होत नाही . मे महिन्यातले लग्न . भर उन्हाळा . आग्रहाचे आमंत्रण . चार-चार फोन झाले . म्हणून गेलो . वराकडील वय वर्ष आठ च्या वरील सर्व पुरुष मंडळी कोटात .! स्वागत साठी मुख्य प्रवेश द्वारा जवळच्या’ उग्र कोटला ‘ पाहून तर मी बीचकलोच ! का काय ? कुठे हा ‘ टिकट बताव ! ‘ म्हणायचा , असा तो आणि त्याच्या कोटाचा अविर्भाव होता !आलेल्या समस्त आमन्त्रितान कडे क्षुद्र कटाक्ष टाकत हे ‘कोट ‘ दिवसभर आणि मांडवभर नाचत होते , आणि यांनी फक्त याच साठी आम्हाला चार -चार फोन करून बोलावले आहे असे वाटत होते ! अस्तु .
का कोण जाणे मला कोटातील माणसांशी सलगी करावीशी वाटत नाही . ‘keep Distance ‘ चा अलिखित इशारा कोट देतोय असे वाटत रहाते . त्यात एक प्रकारचा मग्रूर ताठरता भासते . कदाचित हा माझा भ्रम हि असेल .एक प्रकारचा कोरडे पणा असतो . कोट पाण्याने न धुता ड्राय क्लीन केल्याने हि असे असेल . नसता थोडासा ओलावा त्यात झिरपला असता !
एकंदर ‘कोटान ‘ पासून जरी मी फटकून वागत असलो तरी माझ्या आयुष्यात एक सलगी करावासा वाटणार ‘कोट ‘ येऊन गेलाय ! माझ्या लहानपणी ,आमच्या शेजारी एक पोक्त शिक्षक रहात . ते फारशे कोणाशी बोलत नसत . पांढरे शुभ्र धोतर ,पांढरा शर्ट अन त्यावर पांढरा खादीचा कोट . संध्याकाळचं जेवण झाले कि मी त्यांच्या कडे जायचो . ते नुकतेच बाहेरून आलेले असायचे . हलकेच मला जवळ घेऊन ,माझ्या साठी मुद्दाम शाळेतून आणलेला रंगीत खडूचा तुकडा देत . कदाचित रंगांचा आशीर्वाद तेथेच मिळाला असावा ! मायेने मांडीवर घेऊन एखादे स्तोत्र , भीमरूपी किंवा असेच काही तरी म्हणत व म्हणताना केसातून हळुवार आपला हात फिरवत . त्यावेळी त्यांच्या कोटाच्या बाहीचा काठ माझ्या गालावर फिरत असे ! मोर पिसा सारखा ! मी पाळण्यात घातल्या सारखा झोपी जात असे . मग अण्णा (माझे वडील ) केव्हा तरी मला घरी नेत .
. ते शिक्षक वारले तेव्हा त्यांच्या कोटाच्या खिशात पांढरा रुमाल , घड्याळ , काही सुटी नाणी आणि एक निळ्या रंगाचा खडूचा तुकडा निघाला म्हणे ! आज मला त्यांचे नाव , त्यांचा चेहरा काहीच आठवत नाही त्यांचा तो ‘ मायाळू कोट ‘ मात्र चांगलाच आठवतो ! ‘लहान पण देगा देवा ‘ म्हणण्याजोगे माझे बालपण ‘सुखाचे नव्हते . पण पुन्हा तो ‘मायाळू कोट ‘ मिळणार असेल तर मी लहान होण्यास तयार आहे .!
— सु र कुलकर्णी
आपल्या प्रतिक्रियांची वाट पहातोय . पुन्हा भेटूच . Bye
