हिरकणी

आज मी जी घटना सांगणार आहे ती एवढी सरळ रोमँटिक नाही. साधारण 10 वर्षांपूर्वी एप्रिल-मेच्या रणरणत्या उन्हात सोलापुरातल्या पहिल्या मजल्यावर असलेल्या एका कामगारांच्या दवाखान्यात भरगर्दीत एकजण केसपेपर काढून आरडाओरड करीत पुढे घुसून तपासणी खोलीत आला. त्याची घाई योग्यच होती. कारण त्याच्या गर्भवती पत्नीला कळा सुरू झाल्या होत्या. पाठोपाठ ती कृश स्त्री आली. पाहाताक्षणीच तिला तत्काळ हॉस्पिटलमध्ये ऍडमीट करण्याची गरज आहे हे कळले. तपासणी, कागदपत्रांची पूर्तता करून मी हॉस्पिटलला फोन लावला, तर नेमकी ऍम्ब्युलन्स दुसऱया पेशंटला आणायला गेली होती. नंतरचा पर्याय अर्थात रिक्षा…त्या माणसाला मी पटकन 20 रुपये दिले. तो रिक्षा आणायला गेला समजून मी गर्दीतल्या दुसर्‍या पेशंटकडे वळलो. पाचच मिनिटांत काउंटरवरच्या कर्मचार्‍याने सांगितले, `पेशंटला इथेच एकटे सोडून तो 20 रुपये घेऊन पळून गेला?’ `अशा अवस्थेत बायकोला एकटे सोडून! का पण?’ ओरडलो (माझ्याही नकळत). त्याही अवस्थेत त्याची बायको म्हणाली, `ते गेले आता गुत्त्यात! प्यायला!’ मी कपाळाला हात लावला. पेशंटच्या नवऱयावर मी टाकलेल्या विश्वासाला त्याने सुरुंग लावला होता. ताबडतोब दुसरी रिक्षा मागवून एका शेजारणीच्या सोबतीसह मी त्या स्त्रीला हॉस्पिटलमध्ये पोहोचविले. पाठोपाठ तिकडून फोन आला, ती स्त्री सुखरूप बाळंत झाली होती आणि या अनुभवाने तापलेले माझे डोके काहीसे शांत झाले.

प्रसूतीपूर्व गर्भसंस्कार करून आपले बाळ चांगले जन्मावे म्हणून अत्यंतिक काळजी घेणारे समृद्ध सुशिक्षित; मॅटर्निटी लिव्ह सोबत पॅटर्निटी लिव्ह एन्जॉय करणारे इलाईट नोकरदार; प्रसूतीपूर्व तपासणीचे महत्त्व; प्रसूती काळातला आहार लसीकरण यांचे महत्त्व सांगणारे राष्ट्रीय कार्यक्रम ः टीव्हीवरच्या या संबंधातल्या जाहिराती या सगळ्या गोष्टी माझ्या मनासमोरून सरकत गेल्या. या सगळ्या गोष्टी एकीकडे आणि कळा येणार्‍या आपल्या पत्नीला एकटे सोडून दारू प्यायला पळणारे पतीराज दुसरीकडे! खरंच, त्यावेळी त्या स्त्रीच्या मनात काय विचार आले असतील, आपला खंबीरपणा तिने कसा टिकवला असेल? आपल्या बाळाला त्याची जन्मकहाणी तिने सांगितली असेल? असंख्य प्रश्न मनात येत राहतात.

आठ मार्च महिलादिनाच्या बातम्या पेपरमध्ये वाचल्या, की मला त्या अनाम हिरकणीची आठवण येते आणि मी तिला मनोमन सलाम करतो.