खदिर / खैर

हर्बल गार्डन हे सदर आणि त्यातील सर्व लेख  कॉपीराईट कायद्याखाली नोंदवले आहेत. यातील कोणताही लेख कोणत्याही माध्यमातून शेअर करताना लेखकाच्या नावासहित शेअर करणे अन्यथा कायदेशीर कारवाई करण्यात येईल. 

---

खदिराचा मध्यम उंचीचा वृक्ष असतो. ह्याची त्वचा १ सेंमी जाड असून काळपट धुरकट रंगाची किंवा पांढरी असते. ती आतून भुरकट लाल व लांबी मध्ये पातळ पापुद्रे सोडणार असते.त्याच्या खोडांवर व खांद्यावर काटे असतात.ह्याची पाने ८-१० सेंमी लांब पक्षाकार,संयुक्त बारीक लव असलेली ३०-४० जोड्यांमध्ये असतात.फुले लहान पिवळे तीन पुष्पदल असणारे असतात.फळ ५-१० सेंमी लांबीच्या शेंगा ज्या किंचित धुरकट व चकचकीत असतात.त्यात ५-८ गोल बिया असतात.उन्हाळ्यात खदिरातून निर्यास रूपी कात पाझरतो.

खदिराचे उपयुक्तांग आहे त्वचा व कात अर्थात खदिरसार.खदिर चवीला कडू, तुरट असून थंड गुणाचा व हल्का व रूक्ष असतो. हा कडू , तुरट व थंड असल्याने पित्तशामक व थंड सोडुन अन्य गुणांनी कफशामक आहे.

चला आता आपण खदिराचे औषधी उपयोग जाणून घेऊयात:

१)खदिर उत्तम रक्तस्तंभक व श्लेष्मधरा कला संकोचक असल्याने रक्तस्त्राव थांबावयास उपयुक्त आहे.

२)दातांच्या विकारात खदिराचे मंजन केल्याने हिरड्या बळकट होतात व पू रक्तस्त्राव थांबतो.

३)मुखपाक अर्थात तोंडात उष्णतेचे फोड आल्यास तोंडामध्ये खदिराचा काढा व मध धरून गंडवशील करतात.

४)घशाच्या रोगामध्ये खदिरसार उत्तम औषध आहे.गायकांच्या घशाला खदिर बळ देते म्हणून त्यास गायत्री हे पर्यायी नाव आहे.

५)रूक्ष असल्याने खदिर लेखन कार्य करून शरीरातील मेद कमी करते व स्थौल्यनाश करते.

(सुचना: ह्या लेखातील वनस्पती वैद्यांचा सल्ला घेऊनच वापरावे )

(कृपया फोटो चुकला असल्यास सांगावे हि विनंती)

©️ वैद्य(सौ)स्वाती हेमंत अणवेकर

आरोग्य आयुर्वेदीक क्लिनीक,
म्हापसा गोवा.
संपर्क : ९९६०६९९७०४

हर्बल गार्डन हे सदर आणि त्यातील सर्व लेख  कॉपीराईट कायद्याखाली नोंदवले आहेत. यातील कोणत्याही लेख कोणत्याही माध्यमातून शेअर करताना लेखकाच्या नावासहित शेअर करणे अन्यथा कायदेशीर कारवाई करण्यात येईल.