खल्वायन रत्नागिरी, सादर करीत आहे …

असे शब्द कानावर पडले की सुरू होते एखादी सुरेल मैफल , एखादं संगीत नाटक , एखादं गद्य नाटक , एखादी संगीत स्पर्धा किंवा एखादं प्रशिक्षण शिबीर …आणि सगळ्याच वयोगटातील रसिक आतुरतेनं समोरच्या रंगमंचाकडे पाहू लागतात.

हे आजचं नाही . गेली २५ वर्षे अव्याहतपणे , अविरत सुरू आहे संगीताचा अवीट प्रवाह. दर महिन्याच्या दुसऱ्या शनिवारी मैफल रंगत असते . गुढीपाडव्याला , दिवाळी पाडव्याला विशेष मैफल , सांगितिक विश्वाला समृद्ध करीत असते. रसिकांचं मनोरंजन करायला रंगभूमीवर जुनीनवी संगीत नाटके सादर केली जातात. उदयोन्मुख कलाकारांसाठी जाणीवपूर्वक परिश्रम घेतले जात असतात. शासकीय असो वा अन्य कुठल्याही संस्थेचा संगीत विषयक कार्यक्रम असो नांदीसाठी साद घातली जाते ती याच संस्थेला .

आज २५ वर्षं झाली. पंचवीस वर्षापूर्वी विजयादशमीच्या सुमुहूर्तावर संस्थेची स्थापना झाली आणि महाराष्ट्राच्या सांस्कृतिक नकाशावर रत्नागिरीचे नाव अधोरेखित झाले .

जिद्द , परिश्रम , चिकाटी , अंगभूत कलागुणांना जोपासण्याची वृत्ती , नटेश्वरावर अपरंपार श्रद्धा , निस्वार्थी वृत्ती , व्यावसायिक स्वरूपाचे सादरीकरण करण्यासाठी शारीरिक , आर्थिक भार सोसण्याची मानसिकता , मुंबई पुण्यावर अवलंबून न राहता सर्व काही कोकणातून उभं करण्याची धडपड , आपल्या कलाकारांचं , लेखकांचं आपुलकीनं कोडकौतुक करून स्नेहबंध जोपासण्याची आगळी सवय ,आपल्या संस्थेप्रमाणे इतर संस्थांतील प्रतिभावंत कलाकारांचे सन्मान करण्याची गुणग्राहकता ,आपल्या लेखकाच्या पुस्तकांचे प्रकाशन समारंभ ….

हे सगळं गेल्या पंचवीस वर्षातील संचित ! आज सगळं आठवलं . आणि अभिमान वाटला या संस्थेचा मी लेखक असल्याचा  अगदी अनपेक्षितपणे या संस्थेचा मी लेखक झालो .

संगीत स्वरयात्री , संगीत घन अमृताचा , संगीत शांतिब्रह्म , संगीत राधामानस , संगीत ऐश्वर्यावती , ही संगीत नाटके आणि चिन्नूचं घर हे गद्य नाटक , अशी अनेक नाटकं याच संस्थेनं रंगमंचावर आणली . महाराष्ट्र शासनाच्या संगीत नाट्य स्पर्धेत अभूतपूर्व यश मिळालं . आकाशवाणी च्या सर्व केंद्रावरून नाटकं प्रक्षेपित झाली . महाराष्ट्र ,दिल्ली, मध्यप्रदेश , कर्नाटक , गोवा , अशा अनेक राज्यात त्या नाटकांचे प्रयोग झाले . मानसन्मान , पुरस्कार जसे मला लाभले तसे या संस्थेने केलेल्या नाटकांमुळे, अनेक गायक कलाकारांना , संगीत दिग्दर्शकांना , दिग्दर्शकांना , नेपथ्यकाराना , पारितोषिकं , मानसन्मान लाभले . दिग्दर्शनातील , संगीतातील नावीन्यपूर्ण रचनांना मान्यवरांच्या पसंतीची दाद मिळाली . या संस्थेमुळे अनेक प्रतिभावंत,मान्यवर झाले . त्यांना स्वतःच्या करिअरची वाट उपलब्ध झाली .आपल्या अंगभूत गुणांची जाणीव झाली .
या संस्थेने प्रसिद्ध केलेल्या माझ्या तीन संगीत नाटकांच्या त्रिदल या पुस्तकाला महाराष्ट्र शासनाचा उत्कृष्ट वाङ्ममय निर्मितीचा कुसुमाग्रज पुरस्कार मिळाला .

त्या संस्थेला आज पंचवीस वर्षं होत आहेत .

एखादी संस्था नावारूपाला येत असते ती, त्यात निरलसपणे कार्य करणाऱ्या , स्वतःला झोकून देणाऱ्या आणि काहीतरी विधायक घडवायचं आहे या भावनेने अखंड धडपडणाऱ्या निःस्वार्थी कार्यकर्त्यांमुळे त्यामुळेच आज या संस्थेला कार्यक्रमासाठी रसिक येतील का याची वाट बघावी लागत नाही. एकेकाळी पदरमोड करून कार्यक्रम करणाऱ्या या संस्थेच्या कार्यकर्त्यांना आता आर्थिक गोष्टीसाठी थांबून राहावे लागत नाही , कारण रसिक तत्परतेने पुढे येऊन गरज भागवत असतात . हे रसिकत्वाचे अहेव लेणे , हे रेशीमबंध , हे संस्थेचे सांस्कृतिक , सांगितिक संचित म्हणायला हवे .

सर्व प्रतिभावान कलाकारांसाठी प्रेरणादायी असणाऱ्या या संस्थेला वर्धिष्णू स्वरूप लाभावे , पंचवीस वर्षांपूर्वी लावलेल्या बीजाचा वटवृक्ष झाला आहे , तो विशाल व्हावा आणि आसमंत संगीताच्या इंद्रधनुषी रंगाने व्यापून जावा यासाठी , संस्थेचे आद्यदैवत असणाऱ्या श्री नटेश्वर चरणी विनम्र प्रार्थना !!!

–डॉ . श्रीकृष्ण जोशी,

रत्नागिरी.
९४२३८७५८०६