टॉवर संस्कृती

सध्या जगभरच्या मोठमोठ्या शहरात अुंचच अुंच इमारती…टॉवर्स बांधले जात आहेत. त्यांचे आयुष्य किती असावे? दोनशे.. तीनशे…हजार वर्षे? आपल्या हयातीत हे टॉवर्स कोसळणार नाहीत याची खात्री असल्यामुळे, सध्या या अिमारती वापरात आहेत.

पिरॅमिडसारख्या अती प्राचीन अिमारती अजूनही उभ्या आहेत. ग्रीक आणि रोमन संस्कृतीतल्याही बर्याीच अिमारती ऊनवारापाऊस यांच्याशी सामना देतउभ्या आहेत. रामायण-महाभारत काळातली मात्र एकही वास्तू अस्तित्वात नाही. लेणी, प्राचीन मंदिरे, देवळे, ताजमहाल वगैरे सारख्या वास्तू अजूनही, त्या काळाच्या भरभराटीची साक्ष देत उभ्या आहेत.

टॉवर्स बांधतांना कॉँक्रीटला मजबुती देण्यासाठी पोलादी सळया वापरतात. सध्या असा अनुभव आहे की, पन्नास-साठ वर्षात या सळया गंजतात. त्यामुळे इमारतीचे खांब आणि बीम तडकून इमारत कमजोर होते. दुरुस्ती केली तरी फारसा उपयोग होत नाही. शुध्द पोलादाची, म्हणजे लोखंडाच्या अणूंची आंतरिक उर्जा, लोखंडाच्या ऑक्साईडच्या रेणूंच्या आंतरिक उर्जेपेक्षा जास्त आहे. नैसर्गिक प्रक्रिया नेहमी जास्त उर्जेकडून कमी उर्जेकडे आपोआप जात असतात. त्यामुळे लोखंड गंजण्याची क्रिया नैसर्गिक आहे. कितीही प्रतिबंधात्मक उपाय योजिले तरी गंजण्याची क्रिया थाबविता येत नाही. ती फक्त लांबविता येते. लोखंडाचा गंज निर्माण होणे ही स्वाभाविक क्रिया आहे, ती आपोआप घडते. पण लोखंडाच्या गंजापासून शुध्द लोखंड, आपोआप कदापिही निर्माण होत नाही.

पुरातन इमारती बांधतांना लोखंडाचा वापर न करता, दगडांचा वापर केला आहे. सिमेंट म्हणून वापरलेल्या साहित्याचे रुपांतर, शुध्द कॅल़्शियम कार्बोनेट या खडकासारख्या पदार्थात झाल्यामुळे, सांधे चिरकाल टिकणारे झाले आहेत. आता बांधल्या जाणार्याु अुंच इमारती, पुरातन इमारती इतक्या टिकणार नाहीत असे दिसते.

— गजानन वामनाचार्य