विनाइल रेकॉर्ड दिवस

साधारणतः पूर्वीच्या काळी ज्यांच्या घरी विनाइल रेकॉर्ड प्लेअर असायचे त्यांना खूप श्रीमंत मानलं जायचं. एक वेगळाच थाट असायचा अशा लोकांचा. सगळी काम आटोपून संध्याकाळी ग्रामोफोन वर गाणी ऐकणं म्हणजे एक प्रकारचा आनंद मिळवून देण्याचा मार्गच होता त्यांच्यासाठी आणि त्यात भर म्हणून जर पाऊस पडत असेल व हातात वाफाळलेल्या चहाचा कप जर असेल तर दुग्धशर्करायोगच म्हणायचा. ग्रामोफोनवर विनाइल रेकॉर्ड लावून तासनतास गाणी लावून शांतपणे स्वतः आणि आसपास रहाणारे सुद्धा या आनंदाचा आस्वाद घेत असत. आजच्या DVD च्या काळात विनाइल रेकॉर्डस् ची आठवण येण्यामागे कारण की आज परदेशात ‘ राष्ट्रीय विनाइल रेकॉर्ड दिन ‘ साजरा केला जातो. विनाइल रेकॉर्ड म्हणजे काय आणि ह्या दिवसाचा इतिहास काय हे आपण थोडक्यात जाणून घेऊ.

लास वेगासमधील वॅक्स ट्रॅक्स रेकॉर्डमधील ज्यूकबॉक्स ४५ ने भरलेले आहेत.

विनाइल रेकॉर्डस् बाजारात प्रथम आल्या तेव्हा त्यांची नावं वेगळी होती. त्यातील काही ग्रामोफोन रेकॉर्ड किंवा फोनोग्राफ रेकॉर्ड होते. त्यांना शॉर्ट रेकॉर्ड देखील म्हणतात. एनालॉग साउंड स्टोरेज माध्यमात फ्लॅट डिस्कचा समावेश असतो. आवाजाचे ध्वनीमुद्रण मॉड्यूलर्ड सर्पिल खोबणीवर ठेवून केले  जाते.

आवाज ज्या वेगात रेकॉर्ड केला गेला त्यानुसार, विनाइल रेकॉर्ड , रेकॉर्ड प्लेयरवर संबंधित वेगात प्ले करणे आवश्यक आहे. याला रोटेशनल स्पीड असे म्हणतात. अधिक लोकप्रिय व्हिनेल्सची प्रति मिनिट (आरपीएम) क्रांती आहे:

४५ चे
३३ १/३
७८s

विनाइल रेकॉर्डच्या इतर वैशिष्ट्यांमध्ये पुनरुत्पादक अचूकता किंवा विश्वासार्हता (उच्च निष्ठा किंवा हाय-फाय, ऑर्थोफोनिक आणि पूर्ण श्रेणी), त्यांची वेळ क्षमता (दीर्घ-प्लेइंग किंवा एकल) आणि प्रदान केलेल्या ऑडिओच्या चॅनेलची संख्या (मोनो, स्टिरीओ किंवा चतुर्भुज) असते.

विनाइल रेकॉर्ड  वेगवेगळ्या आकारात विकल्या जातात जसे की:

12 इंच
10 इंच
7 इंच

१९९१ पर्यंत, विनाइल रेकॉर्डने मुख्य प्रवाह सोडला. २००६ पासून, पिचफोर्क डॉट कॉमनुसार विनाइल रेकॉर्ड विक्रीत वाढ होत आहे. २०१२ मध्ये सुरू झालेली आणखी नाट्यमय विक्री बाजारपेठेवर परिणाम होऊ लागली.

लास वेगासमधील वॅक्स ट्रॅक्स रेकॉर्ड्सचे मालक श्रीम रोजेन यांना विनाइल रेकॉर्ड उद्योगात 45 वर्षांचा अनुभव आहे.

१८७७ मध्ये थॉमस एडिसन यांनी फोनोग्राफचा शोध लावला त्या दिवसाच्या स्मरणार्थ राष्ट्रीय विनाइल रेकॉर्ड डेची स्थापना केली.

मंडळी अजूनही बऱ्याच जणांनी हा आठवणींचा ठेवा जपून ठेवला आहे. जर तुम्हांला ह्या जुन्या आठवणींना उजाळा द्यायचा असेल तर नक्की आसपास चौकशी करून पहा. तुम्हाला विनाइल रेकॉर्डस् ग्रामोफोनवर ऐकायला नक्की मिळेल.

आदित्य दि संभूस

#NationalVinaylDay #12August