विवोन कोमेचा जन्म .१८ नोव्हेंबर १९०९ मध्ये शांघाय चीन येथे झाला. तिचे कोडनेम होते अनेट. तिचे वडील बेल्जियमी व आई स्कॉटिश होती. तिचे शिक्षण बेल्जियम व स्कॉटलंड येथे झाले. १९३७ मध्ये तिचे चार्ली कोमेशी लग्न झाले तो रायफल ब्रिगेड मध्ये काम करत होता. पण १९४० मध्ये जखमी झाल्याने त्याला बाहेर पडावे लागले. पुढे तो लंडन मधील बॉम्ब वर्षावमध्ये मारला गेला पण विवोन सुदैवाने वाचली. तिने आता नवऱ्याची जागा घ्यायचे ठरवले.
नोव्हेंबर १९४१ ला वुमन एयर फोर्स मध्ये अडमीनिस्ट्रेटर म्हणून दाखला घेतला. १५ फेब्रुवारी १९४३ ला वायरलेस ऑपरेटर म्हणून काम पाहू लागली. पुढे तिला फ्लाइट ऑफिसर म्हणून बढती मिळाली. २२ ऑगस्ट १९४३ ला तिला सेंट अॅंटीनो येथे पॅरॅशूट मधून उतरवण्यात आले.ती बावीस रिवह्ओलवर घेऊन आली. तिथे तिला वायरलेस ऑपरेटर म्हणून काम करायचे होते. आपण चुकून शत्रूच्या हाती सापडलो तर खाण्यासाठी सायनाईडची गोळी घेण्यास नकार दिला.ती तरबेज वायरलेस ऑपरेटर होती एका मिनिटांत १८ ते २२ शब्द भाषांतरित करायची तिची क्षमता. होती. वायरलेस मशीन वीज किंवा बॅटरि वर चालत असे. तिने बॅटरि पसंद केली. कारण ज्या खेड्यातून ती काम करी तिथे वीज नसे व तिला वाटे की बॅटरी मूळ्ये जर्मनांना संदेश पकडणे कठीण जाईल. ती मशीन साठी लागणारे क्रिस्टल व कोड वेगळ्या सुटकेस मधून घेऊन जात असे. ती कोड पॅड पेक्षा रेशमी रुमालावर लिहिणे पसंद करी. त्या साठी एसओई ने तिला हलके मशीन दिले. सुरक्षेचा उपाय म्हणून ती मशीन २० मिनिटापेक्षा जास्त वेळ वापरत नसे.
पहिले काही महीने ती फ्रांस मध्ये होती. आठवड्यात तिला तीनदा कोडिंग व डीकोडिंग करावे लागे.तिच्या व तिला ज्यांनी शरण दिले आहे त्यांच्या सुरक्षतेसाठी ती सतत जागा बदलत असे.काम करताना ती पॅरॅशूट उतरवता येईल अश्या जागा शोधत असे. जर्मन सैनिकांनी अडवले तर आपण नर्स असल्याचे ती बतावणी करी. एका साथीदारांने धोका दिल्याने ती जवळजवळ पकडली गेली होती. तिने सांगितलेल्या बतावणी व दिलेल्या खोट्या कागदपत्रामुळे ती वाचली. तिने लंडनला ४०० पेक्षा जास्त संदेश पाठवले. अनेकवेळा शस्त्र टाकण्यासाठी जागा शोधल्या. जून १९४४ मध्ये जर्मनांनी तिच्या पायावर गोळ्या झाडल्या. पण मशीन घेऊन पळण्यात ती यशस्वी झाली. तिचे रक्ताने माखलेले कपडे लंडनमधील म्युझियम मध्ये कायमचे ठेवण्यात आले. २५ डिसेंबर १९९७ रोजी वयाच्या ८८ व्या वर्षी तिचा मृत्यू झाला.
–रवींद्र शरद वाळिंबे
Leave a Reply