मी मायाच्या लगामाला हलकेच हिसका दिला . तिने आनंदाने मान डोलावली आणि दुडक्या चालीने मार्गस्थ झाली . तिच्या गळ्यातली घंटी खूळ खूळ वाजत होती . किर्रर्र अंधारी रात्र होती . टिप्पूर चांदणं पडलं होत . आभाळात आज चांदण्यांचं राज्य होत . पण चंद्राचा पत्ता नव्हता . कारण आज अमावस्या होती .
आमचं गाव या आडबाजूच्या रेल्वे स्टेशन पासून चांगलं सात आठ कोस लांब आहे . पक्कीच काय कच्चा रास्ता पण नाही . कुठं पाय वाट तर कुठं गाडी वाट इतकंच . सगळा मामला डोंगर -दऱ्याचा अन माळ रानाचा . वाटेत दिवसा अंधार वाटावा अशे निबिड जंगल ! या स्टेशन वर रात्री अकराला आणि पहाट तीन ला एक एक गाडी शिट्टी मारून जाते . बाकी शुकशुकाटच असतो .
मी मात्र अशा आडवेळी येथे टांगा घेवून येत असतो ! आता न येवून कोणाला सांगतोय ? माया साठी यावं लागत बघा . माया म्हणजे माझ्या टांग्याची घोडी ! तिच्या ‘चांदी ‘ साठी अशी अपरात्री धडपड करावी लागते . (‘ चांदी ‘म्हणजे घोड्याचा आहार हो ! गवत ,चारा असलाच काही बाही ). आत्ता पण त्यासाठीच आलोय . एखाद पॅसेंजर भेटलं तर मायाच्या ‘चांदी ‘ची सोय होईल !
नेहमी प्रमाणेच आज पण गाडी लेटच होती . रात्रीचे बारा वाजून गेलेत , अजून अकराच्या गाडीचा पत्ता नाही . येईल एक दोन पर्येंत . तोवर वाट पहाणं आलाच . पण हे आमचं नेहमीच असत . मी आपला स्टेशन बाहेरच्या एकुलत्या एक लाईटीच्या खांबाला टेकून बसलो . बिडी काढली अन शिलगावली . मिणमिणत्या मेणबत्ती सारखा पिवळा उजेड खांबावरल्या ब्लबचा पडलाय . पांढऱ्या पिठाचा सडा टाकल्यागत चांदणं दिसतंय . त्यावर काळ्या सावल्याची जाळी रांगोळ्या सारखी वाटतीय ! इतकी अमोश्याची रात्र पण लांब डोंगरा पलीकडं पांढुरका उजेडाचा पट्टा दिसतोय . हवेत गारवा पण भरलाय . समोर माझ्या टांग्याकडं नजर टाकली . माया ऐटीत उभी होती . तिच्या घोटया खालचे चारी पाय काळे असल्याने ती स्वप्नातल्या घोड्या सारख अधांतरी तरंगत असल्या सारखी दिसत होती . या कल्पनेचं माझी मलाच हसू आलं ! माझ्या पाया जवळ आता पाच सहा बिड्याची थोटकं जमली होती . आता बस ,इतक्या बिड्या ताब्यातील चांगल्या नाहीत . गाडीची शिट्टी झाली . आली वाटत . मी लगबगीनं उठलो .
गाडी स्टेशनात अली थोडं थांबल्यासारखं करून पुन्हा शिट्ट्या मारत निघून गेली . मायला अजून कस कुणी प्रवासी स्टेशना बाहेर येईना ? का आज खाडा पडणार ? मी काय पाणी पिवून झोपन , पण या घोडीचं कस ? असा विचार करत होतो तोच , एक जाडगेला बाबा खंडीभर पिशव्या , पोते घेवून माझ्या टांग्या कडे येत होता .
“गावात जायचंय काय घेणार ?”त्याने विचारले .
“काय ,तुम्हाला वाटेल ते द्या ! ”
” आ ! म्हणजे ?”मी अवाच्या सवा मागणार या अपेक्षेत तो असावा .
“अश्या अपरात्री , खडकाळ रस्ता , म्हणून तुमची अडवणूक करणारा मी नव्ह ! माझ्या ‘मायाच्या ‘ पोट भरल इतक द्या म्हणजे झाल !”
” कोण ‘माया ‘?”
” अहो , माझी घोडी ! हि काय टांग्याला जुंपली हाय ! आमच्या दोघांच जगण तुमच्यावर –म्हणजे तुमच्या सारख्या गिऱ्हाईकावरच अवलूंबून असत ! तवा तुमीच समजून द्या झालं ! अन हो चार पाच घंटे लागतील गावापस्तोर जायला तवा पाणी ,बिनी भरून घ्या . वाटत काय मिळत नाही ! नुस्त माजलेलं जंगल हाय !डोंगर दऱ्याची वाट !”
“हो ,पाण्याची बाटली आहे . ”
” मग ठीक हाय . आता बसा टांग्यात !”मी त्याच्या सामानाच्या पिशव्या त्याच्या पायाजवळच्या जागेत काही तर मी समोर बसतो तिथं काही ठेवल्या . तो मागल्या बाजूला बसला . तो बसताना टांगा चांगलाच कलला होता ! काय ‘भारी ‘ गिऱ्हाईक आहे !
मी माझ्या जागेवर बसून हलकेच मायाच्या लगामाला हिसका दिला . मायाने आनंदाने मान हलवून दुडक्या चालीने गावचा रस्ता धरला .
०००
स्टेशन मागे पडून साधारण तासभर झाला होता . मायाच्या लयीतल्या टापांच्या संगीताला रातकिड्यांचा ‘सा ‘ बहर आणत होता .आता उतरणीची वाट लागला होती . डोंगर माथ्यावरची झाडी आता दाट होत होती . माया सारखे डोके हलवत होती . ती काय म्हणतेय मला कळत होते !
” झोपलाव का ?”मी मागे बसलेल्या प्रवाश्याकडे पहात विचारले . तो बसल्या जागी डुकल्या घेत होतो . थकला असावा .
“हो . जरा डोळा लागतोय . प्रवास झालाय धा -बारा घंट्याचा ! ”
“झोपा ,झोपा पर जरा सावधच झोपा . जंगली जनावर असत्यात या वक्ताला ! झडप घालत्यात !”
” बाप रे ! हे मला माहितच नव्हते !”
“आता तुमी जागे झालाव तवर मी धार मारून येतो ! तुमी बसा टांग्यात निवांत ! हे या झाडा मागच जातोय !”
“धार ?”
“मंजी “मी करंगळी दाखवली .
मी टांग्या खाली उतरलो . एकदा पेंगुळलेल्या प्रवाश्याकडे नजर टाकली आणि झाडा मागे गेलो . हे माझे नेहमीचेच ‘धार ‘मारायचे ठिकाण . धार मारून ,खिशातली चापटी तोंडाला लावली . जळ्जळते दोन घुटके घेतले . फर्मास नवी कोरी बिडी शिगावली . असल्या गारव्यात बिडीचा झुरका काय आनंद देतो ?ते कळायला असल्या वेळेलाच बिडी वडायला पायजे राव !
000
मला जस जसा उशीर होवू लागला तसा टांग्यातल्या प्रवाशाची चुळबुळ सुरु झाली . मायला कुठ तडमडलय बेन कोणास ठावूक ? भकास आडरान ! किरकिऱ्या काय सपाटून वरडत्यात ! घुबड पण घुमाया लागलीत ! त्यात हि काळीढूस्स अमोश्याची रात्र ! असले काहीतरी विचार त्याच्या मनात येत असावेत . मला ते जाणवत होते ! मी ज्या झाडामागे होतो तो त्याच दिशेला पहात होता . सहज त्याने समोर पहिले . त्याची दातखीळच बसली असावी . डोळे वटारून तो समोर पहात होता ! कारण त्याच्या समोर ‘माया ‘ उभी होती ! टांग्याला समोर जुंपलेली माया टांग्याच्या मागे पण उभी होती ! भू SSSSत !त्याने आरोळी ठोकायच्या आत मायाने डायनासोर सारखी मान लांब करून त्याला तोंडात धरले आणि गाडी बाहेर ओढले . त्याचा चट्टा मट्टा करून ती जिभल्या चाटत होती तेव्हा मी झाडा मागून बाहेर आलो . गाडीतल्या त्या प्रवाशाच्या सगळ्या पिशव्या झाडीत भिरकावून दिल्या .
“चला या घोडीच्या ‘ चांदी ‘ची सोय झाली . आता पुढच्या अमोशेपर्यंत घोर नाही !” टांग्यात बसताना मी स्वतःशीच पुटपुटलो !
आता तुम्हाला सांगायला हरकत नाही . मी जर या मायाच्या ‘ चांदी ‘ची सोय नाही केली तर ? —तर ती माझीच ‘चांदी ‘ करणार आहे ! मग मी तरी काय करू ? माझा हि नाईलाज आहे !
— सु र कुलकर्णी
आपल्या प्रतिक्रियांची वाट पहात आहे . पुन्हा भेटूच . Bye.
