मुद्रण (छपाई) करण्याचे निरनिराळे प्रकार

आपल्याला जे छापायचे आहे त्याची प्रतिमा प्रथम एका माध्यमावर घ्यावी लागते. ते माध्यम नंतर छपाई यंत्रावर लावून त्यावरुन कागद किंवा इतर गोष्टींवर छपाई होते. नेहमीच्या वापरातील माध्यमे म्हणजे ब्लॉक्स, टाइप, ऑफसेट फ्लेट्स, दगड, क्रिन इत्यादी.

माध्यमामुळे छपाईचे तीन प्रकार पडतात.

पहिल्या प्रकारात प्रतिमा त्या माध्यमातल्या कोऱ्या भागापेक्षा वर आलेली म्हणजे उंच पातळीवर असते. या छपाई प्रकाराला रिलिफ छपाई म्हणतात. यात लेटर प्रेस आणि फ्लेक्सोग्राफी हे आता कालबाह्य झालेले प्रकार येतात.

छपाईच्या दुसऱ्या प्रकारात प्रतिमा ही कोऱ्या भागाच्या पातळीतच असते. याला रिसेस किंवा सरफेस छपाई म्हणतात. यात लिथोग्राफी, ऑफसेट छपाई, क्रिन प्रिंटिंग वगैरे प्रकार येतात.

तिसऱ्या छपाई प्रकाराला इंटाग्लिओ छपाई म्हणतात. यात ग्रेव्हयुअर पद्धतीने छपाई होते. यातली प्रतिमा कोऱ्या भागापेक्षा खोलगट भागात असते. कागद व अन्य पदार्थावरील छपाई केलेला भाग याला प्रतिमा असलेला भाग म्हणतात. छपाई एका विशिष्ट शाईचा वापर करुन केलेली असते. छपाईतील प्रतिमा, शाईचे असंख्य लहान लहान ठिपके अथवा बिंदू जवळ जवळ येऊन तयार होते. हे बिंदू किती दाट अथवा विरळ असतात त्यावर छपाईचा भडकपणा किंवा फिकेपणा ठरतो.

उदाहरणार्थ एक सेंमी लांब आणि एक सेंमी. रुंद चौरसात छपाईचे सर्व बिंदू एकमेकाला खेटून आणि भरगच्च असतील तर तो चौकोन भडक दिसतो. या उलट बिंदू विरळ असतील तर ती छपाई फिकी दिसते. या भडक छपाईला लाईन छपाई तर नियंत्रितपणे विरळ छपाईला हाफ टोन छपाई म्हणतात.

पुस्तके, वर्तमानपत्रे यातील शीर्षके आणि मुख्य मजकूर लाईन छपाईत येतात. छायाचित्रे आणि इतर सजावटीत हाफटोनचा उपयोग करतात. छायाचित्रांची छपाई नीट न्याहाळल्यास त्यातली जाळीदार छपाई लक्षात येते. बिंदुंची घनता डॉट्स पर स्क्वेअर इंच (डीपीआय) अशा परिमाणात मोजतात.