नवरत्नमालिका – ७

पद्मकान्तिपदपाणिपल्लवपयोधराननसरोरुहां
पद्मरागमणिमेखलावलयनीविशोभितनितम्बिनीम् ।
पद्मसम्भवसदाशिवान्तमयपञ्चरत्नपदपीठिकां
पद्मिनीं प्रणवरूपिणीं मनसि भावयामि परदेवताम् ॥ ७॥

सर्वच देवतांना प्रिय असणारे पुष्प म्हणजे कमळ. चिखलात जन्माला येऊन सूर्याच्या तेजाच्या दिशेने झेपावण्याची त्याची वृत्ती. त्यावर गुंजारव करणार्‍या भ्रमरांचा शब्द, त्याचा कोमल स्पर्श, त्याचे अत्यंत आकर्षक रूप, त्यामध्ये असणाऱ्या मकरंदाचा रस आणि त्याचा नितांत मनोहारी गंध. अशा पाचही अंगाने आनंद देणारे हे पुष्प. आई जगदंबा तशीच सर्वांगसुंदर आणि सर्वांगाने आनंद देणारी आहे. त्यामुळे तिच्या प्रत्येक अवयवाला कमळाची उपमा देताना आचार्य श्री म्हणतात,

पद्मकान्ति– कमळा प्रमाणित सौंदर्य असणारे

पद– चरणकमल,

पाणि– करकमल,

पल्लव– ओष्ठकमल,

पयोधर– स्तनकमल,

आननसरोरुहां– मुखकमल असणाऱ्या,

पद्मरागमणि– पद्मराग नामक रत्नाने तयार केलेली,

मेखलावलय– मेखला रुपी आवरणाने,

नीविशोभित– कमरे जवळील वस्त्र सुशोभित करण्यात आल्याने,

नितम्बिनीम्– शरीराचे समस्त विशाल अवयव सौंदर्यसंपन्न असणाऱ्या,

पद्मसम्भव– कमळातून जन्माला आलेले श्री ब्रह्मदेवांपासून

सदाशिवान्त– सदाशिवां पर्यंत,

मयपञ्चरत्नपदपीठिकां– वर वर्णन केलेल्या पंचदेवतांनी युक्त असणाऱ्या पदपीठाने अलंकृत, तंत्र शास्त्रामध्ये आई जगदंबेच्या आसनाच्या खाली या पाच देवतांच्या मस्तकाचे वर्णन केले आहे. अशा पंचमुंडासनावर आरुढ असणाऱ्या,

पद्मिनीं– हाती कमळ धारण करणाऱ्या, त्याद्वारे भक्तांना पाचही अंगाने मिळणारा परिपूर्ण आनंद प्रदान करण्याची क्षमता हाती असणार्‍या,

प्रणवरूपिणीं– ॐकार स्वरूपिणी, परब्रह्मस्वरूपिणी.

मनसि भावयामि परदेवताम्– परम देवता असणाऱ्या आदिशक्तीचे मी मनाने ध्यान करतो.

— प्रा. स्वानंद गजानन पुंड