मी भग्या , आवंदा चौथी पास झालाय ह्यो गब्रू ! आता तर उन्हांळ्याचा सुट्ट्या हैत . रट्टाऊन जेवायचं अन गावभर हुंदडायचं , हेच आपलं काम . तस बी शाळा आसन तर बी हेच काम असत आपलं ! आत्ता बी मी आमच्या रानात चिंचाची बोटक खाया आल्तो . खाऊन खिसभर संग घेतल्यात .
मी खाकी चड्डी वर करून दोन पायावर उकिडवा बसलो अन कडब्याच्या गंजी खाली वाकून बघितलं , तर काय ? बा बिड्या वडताना जसा भकाभका धूर काढितो तसा धूर खालुन निघत होता ! गन्जीच्या टोकाला पायलतर भली मोट्ठी धुराची वावटळ आभाळात घुसली होती ! मायला गंजी पेटली का काय ? म्या पुन्नानदा टोकाकडे बगतील तर गप्पकन जाळ निगाला ! पेटलंच कि ! दोनी हातानं ढगाळी चड्डी कमर जवळ गच्चीन्ग धरली ( गळून पडूने म्हणून ), मुंडी खाली घालून झिंगाट गावाकडं धूम ठोकली . खाली मुंडी घालून धूम पळत होतो त धाडदिशी एका निबर डोकं ढेरीला धडकलो . कोन भाड्या आडवा आला म्हनून वर मुंडक केलं त फडलंदिशी मुस्काटात बसली ! डोळ्या म्होरं काजव चमकले ! बरुबर असली व्हटकाळीत जोगदंड मास्तर नाय तर आमचा बा च हांतु ! आता उन्हाळ्याच्या सुट्या हैत ,तवा ह्यो बाच असणार !
“असं रानडुकरागत पळाया काय झालं ? म्होरल माणूस बी दिसेना का ?”
” आबा , पेटलंय ! ” मला पळून धाप लागली व्हती
” पेटलं ? अन काय ?
” रानात !”
“भाड्या , नीट सांग कि , का दिऊ आनि एक टोला !”
” नग ! दम त खाउदे ! आर आपल्या रानात गन्जी पेटलीया !”
“तू नीट बगितलंस का ?”
“व्हय ! गप्पकन जाळ झाला अन धूर बी लई झिरपतूया !”
मग बा न दम खाल्ला नाई ‘ तुक्या ,लक्ष्या , अरे पळा मर्दानु रानात कडबा पेटलाय जनू !’ म्हनून हाळी देत शेताकडे धूम पळाला !
मी पारावर दम खाया टेकलो . आपलत काम झालं ! आता मोठी मानस काय का करनातं !
००००००००
पंचायती म्होरं एक दांडगा पिंपळाच झाड हाय . त्याला थोरला पार बी बांधलाय . सांच्या गावचे लोक पारावर चकाट्या मारीत बस्त्यात . तंबाकूची ,बिड्या कांड्याची देव घेव व्हती . डिगा ,मजा मैतर म्हंतु कि ते ‘राजकारांन ‘ करत्यात . डिग्याला समद कळत . का ?कि तो माज्या पेक्षा मोठा हाय . समुरल्या खंबा वरल्या लाईटीचा उजेड पारावर पडतु ,तीत गावचे लोक ‘राजकारन ‘ करत्यात अन अमी पोरं झाडाच्या मागल्या अंगाला गोट्या नाय तर गिल्ली -दांडू खेळतावं . अंधार झाल्यावर घरी जाताव नाय तर कवा -कवा मोठ्या मानसाच्या गप्पा ऐकत झाडाला टेकून बस्ताव . लई मजेशीर असत्यात त्यांच्या गप्पा ! आत्ता बी मी तेच करतुया !
“येश्या ,आज तुजी गंजी पेटली जणू ”
“व्हाय हो ,दाजी . चार -दोन हजाराचा फटका बसला बगा !”बा बोलला
” पैशाच काय घिऊन बसलास मर्दा, चार महीन गुर उपाशी मरतील तेच काय ?”कदम बोलला
” खर हाय कदमा, एकी कून पैसा गेला ,अन दुसरीकून जनावराचे हाल ! आता पुना नवा कडबा घेन आलं ”
“पर असा एका एक कसा पेटला ?”शिंदे मास्तरन कदम काका शेजारी टेकत इचारलं .
“कोणास ठाव ?”
“उन्हाच्या तडाक्यानं पेटलं आसन ,एखांदी बार ! ” दाजी बोलला
“का र येश्या ?तुज्या गंजी वरन लाईटीची वायर बियर तर नाय ना गेली ?”मास्तरनं बा ला विचारलं .
” नाय बा . माजी कोरडी शेती मला लाईट लागत नाय . अन खंबा पन नाय शेतात . पर तेन काय होतयं ?”
” एखांदी बार शॉर्ट सर्किटची चिलागीं पडून पेटू शकत ”
“मास्तर ,मला एक डाउट हाय . बगा मंजे पटतुय का ? हि भानामतीची तर भानगड नसन ?” कदमांन वेगळाच पाईंट काढला .
“पर तुला असं का वाटत ?”बा न इचारलं
” मंजी बाग , गेल्या सालीबी अश्याच गंज्या पेटल्या व्हत्या ! कस? काय? कायपन उमगलं नव्हतं ! असल्या इनाकारण आगी भानामतीतच लागत्यात म्हन !म्हनून आपलं मला एक वाटतंय . ”
” कदम्या , येडा का खुळा मर्दा ? भानामती -बिनामती असलं काय नसत . तुज्या डोक्यातलं हे खूळ काडून टाक !अन दुसऱ्याच्या डोक्यात खुपसू बी नगस !” शिंदे मास्तरन जबर दम दिला कदमला . बरंच झालं बेन त्याच कामाचं हाय !जरा टैमान मास्तर अन बरीच मानस उठून गेली . मजा बा अन कदम काका दोगच पारावर उरले होते .
“कदमा , हि भानामतीची काय भानगड हाय ?”बा न इचारलं
” लय बेक्कार भानगड असतीया ! कडबा ,कदि कापड, तर कवा कवा घर बी पेटतय ! अपुआप ! ”
“आर तिच्या मारी ! मायला माजावर तर कोन भानामती केली नसन ना ?”बान घाबऱ्या आवाजात इचारलं
“तुज्या वर ? अन तुला असं का वाटतंय ?”
” अरे सकाळ धोतराला जळाल्यागत भोक पडलीत ! हे बाग ! अन सांच्या गंजी पेटली !”बा न धोतराची भोक कदमाला दवली . आमचा बा बी येडाच हाय ! ह्यो बिड्या पितो . काल दाराम्होर बाजवर बसून बिडी पेटवत व्हता तवा पेटती काडी मोडून धोतरावर पडलेली म्या बघितली ! त्यो ते इसरला . अन आता मन भानामती ! आपल्याला काय करायचंय मना ! मरना ! काय सांगाया गेलं तर थोबाड फोडतो ! काय करायचाय असला मारकुटा बाप ? दिस भर बिड्या , सांच्या दारू ,अन रातच्या राडा !
“येश्या जपून र बाबा ! मला काय लक्षन खरं दिसत नाय ! ” कदमा न बाला चांगलंच घाबरावलंकी !
” याला उपाय ?”
” खालच्या आळीतला बाबू गोसावी , भानामतीचा बंदुबस्त करतो म्हन! आता तूच बग गेल्या चार सालात ,गावच्या समद्या गंज्या कवा न कवा पेटल्या ,पर तेचि ? एक डाव बी नाय पेटली !”
हे मात्र खरं हाय !
००००००
मी तुकडा खाऊन भाईर पडलो तवा खोपटा भायेर बा अन गोसावी बाबा अंगणातल्या बाजवर बिड्या पीत होते .
” येतो सांच्या ! टाकू करून बंदुबस्त ! तू नग काळजी करुस . संगतीलेलं सामान अनुन ठिव ! तेवढं बिदागीच मातर इसरु नगस! पाशे एक रूपे अन कोंबड ! या कामात उधारी नसती बरका !” गोसावी बाबा बिडी जमिलीवर चिरडून बोललेला म्या ऐकलं .
०००००००
कूट कूट भटकत ,रमत गंमत दिवे लागणीच्या टायमाला मी गोसावी बाबा च्या शेतात पोउचलो . गोठ्या बाहेर मक्याच्या कडब्याची टोलेजंग गंजी ऐटीत हुबी व्हती . मी चड्डीच्या खिशातून काडी पेटी काढली . काडी वाढली अन अल्लाद गंजीच्या बुडात टाकली .! बिदागी पाशे एक रूपे अन कोंबड ,व्हय रे भाड्या ! काय त म्हन भानामती ! आत्ता घे तुलाच भानामती !
मी खाकी चड्डी वर करून दोन पायावर उकिडवा बसलो अन कडब्याच्या गंजी खाली वाकून बघितलं , तर काय ? बा बिड्या वडताना जसा भकाभका धूर काढितो तसा धूर खालुन निघत होता ! गन्जीच्या टोकाला पायलतर भली मोट्ठी धुराची वावटळ आभाळात घुसली होती ! मायला गंजी पेटली का काय ? म्या पुन्नानदा टोकाकडे बगतील तर गप्पकन जाळ निगाला ! पेटलंच कि ! दोनी हातानं ढगाळी चड्डी कमर जवळ गच्चीन्ग धरली, मुंडी खाली घालून झिंगाट गावाकडं धूम ठोकली !
— सु र कुलकर्णी.
आपल्या प्रतिक्रियांची वाट पहात आहे . पुन्हा भेटूच Bye .
