संकल्पांचे घोडे

१ जानेवारी जशी जशी जवळ येऊ लागते तसे मला संकल्पांचे वेध लागतात. आता ह्या नवीन वर्षात आपण कोणकोणत्या संकल्पांच्या घोड्यांना गंगेत न्हाऊ घालायचे ह्यावर माझे विचार मंथन सुरू झाले.

पण यावेळी अजबच घडले. माझ्या संकल्पांचा एकही घोडा पुढे येत नव्हता. सगळे एकी करून माझ्यावर जणू रुसून बसले होते.

पण नवीन वर्ष सुरु होणार असल्याने माझ्या अंगातला उत्साह ओसंडून वाहत होता.

त्यामुळे मी काही माझ्या संकल्पांच्या घोड्यांना शांत बसू देणार नव्हते.

एकेका घोड्याला जाब विचारायचे ठरवले. पहिला संकल्पाचा घोडा दरवर्षीप्रमाणे अर्थातच वजन कमी करणारा होता. त्याने मला निरखून पाहिले आणि स्पष्टपणे सुनावले,” काय कमाल बाई आहे तू !!! दरवर्षी वजन कमी करण्याचे ठरवते आणि दरवर्षी वाढतच जात आहे. तरीही निर्लज्जपणे परत माझ्या मागे येते.

ते काही नाही. आता नवीन वर्ष येवो अथवा आणखीन काहीही येवो मी काही हलणार नाही”
मला तर त्याच्या स्पष्ट बोलण्याचा रागच आला आणि गेला उडत म्हणत मी माझा मोर्चा दुसऱ्या घोड्याकडे नेला.
हा संकल्पचा घोडा होता माझ्या लिखाणाचा. रोज काहीतरी लिहायचेच संकल्प दरवर्षी घेत असते. त्यात मागील वर्षी तर ब्लॉगवरही जाहीर केले की दर महिन्याला आता वेगवेगळ्या विषयावर लिहिणार!!! अर्थातच तेही मी साध्य केले नाही. माझ्या ह्या खोट्या आश्वासनांना मुळीच बळी पडायचे नाही असा ठाम निश्चय सर्वच संकल्पांच्या घोड्यांनी केला असल्यामुळे माझ्या लिखाणाच्या घोडाही ढीम्म बसला होता. मी त्याला ओंजारले, गोंजारले पण काहीही उपयोग झाला नाही. तो मला म्हणाला,” तुला एवढेच लिहावेसे वाटते ना, मग थेट लिही की. कशाला उगाच सर्वांनी समक्ष आमचे प्रदर्शन मांडतेस! तू तर आम्हाला पुढे करून मोकळी होतेस. नंतर आमच्याकडे ढुंकूनही पाहत नाहीस.खरं सांगायचे तर तुला संकल्पांची ऐशी कि तैशी करून मी जैशी थी रहाण्यात जे भूषण वाटते ना त्याचे आम्हालावाईट वातेय.” त्याला पुष्कळ मनवले; पण त्याने काही भीक घातली नाही.

परंतु मी काही पटकन हार मारणारी नव्हती. त्यामुळे माझ्या संकल्पाच्या तिसऱ्या घोड्याकडे गेले. तो तर अगदी निराश होऊन मान खाली घालून बसला होता. हा घोडा होता फाडफाड इंग्रजी बोलणे शिकण्याचा! त्याची अवस्था इतर घोड्यां पेक्षा वेगळी नव्हती. उलट बाकी घोड्यांना मार्च महिन्यापर्यंत तरी उधळायचे; पण इंग्रजीचे घोडं मात्र कधी १ जानेवारी च्या पुढे गेलेच नाही. त्यामुळे ह्या घोड्याला पुढे दामटणे खूप अवघड आहे याची जाणीव होऊन त्याचा नाद मी सोडून दिला.

शेवटी अगदी साध्या सरळ अशा संकल्पाच्या घोड्याकडे गेले. तो घोडा होता रोजनिशी लिहिण्याचा. मला बघताच पुढे काय घडणार याचा त्याला बहुदा अंदाज आला असावा. त्याने लगेच जुन्या सर्व कोर्‍या करकरीत रोजनिशी माझ्यासमोर आणून आदळल्या. हया कृतीतून त्याला काय सुचवायचे आहे हे मी मनोमन समजले. मुकाटपणे सर्व रोजनिशी उचलून काढता पाय घेतला.

पण माझ्याकडे संकल्पांच्या घोड्यांची काही कमतरता नव्हती.
त्यामुळे मी पुढच्या म्हणजे सोशल मीडियाशी मैत्री करण्याच्या घोड्याकडे गेले. त्या घोड्याचे माझ्या आयुष्यात येणे तसे नवीन असल्याने त्याला माझ्या कर्तृत्वाची फरशी कल्पना नव्हती. पण मागील वर्षभरात काय दिवे लावले हे त्याने प्रत्यक्ष अनुभवले होते. परंतु अनुभव नवीनच असल्यामुळे तो मला समजुतीच्या स्वरात म्हणाला,” तुला खरं सांगू का आमच्या घोड्यांच्या जातीला नेहमी उधळत राहायला आवडतं. तू मात्र आम्हाला संकल्पांचे लगाम घालून बांधून ठेवतेस. आमची घोडदौड रोखण्याचा तुला काय अधिकार आहे? तुला दरवर्षी जानेवारी महिन्यात आमची आठवण येते. फार फार तर फेब्रुवारी मार्च पर्यंत आमची आठवण ठेवतेस. नंतर मात्र तुम्ही कोण आणि मी कोण अशी अनोळखी आम्हाला होतेस. सोशल मीडियाशी मैत्री तर दूरच पण तू तर अगदी शत्रू असल्यासारखी वागतेस.त्यामुळेच आम्ही सर्व संकल्पांच्या घोड्यांनी असहकार पुकारला आहे. आम्ही तुझ्यासोबत कोणताही संकल्प पूर्ण करण्यास बांधील नाही. आता आम्हाला आमची शोभा करून घेण्याची लाज वाटते.”

आता मात्र माझा नाईलाज झाला. तसे मी नवीन संकल्प हाती घेऊन चांगल्या टवटवीत, तरण्याताठ्या घोड्यांना संकल्पांच्या गंगेत न्हाऊ घातला असतं. पण हे जुने घोडे कायम मनाला बोचणी देत राहिले असते.
शेवटी ठरवले की यावर्षी एकही घोडा संकल्पाच्या गंगेत न्हाऊ घालायचा नाही. त्यांना जिथे घौडदौड करायची तिथे करू दे.

त्यामुळे खूप वर्षांनी असे नवीन वर्ष माझ्या आयुष्यात आले आहे की मी एकही संकल्प हाती घेणार नाही. या गोष्टीचे वाईट वाटतं खरं! पण दुःखात सुख असे की दरवर्षी संकल्प पूर्ण न करू शकल्याने येणाऱ्या अपराधीपणाच्या भावनेतून मुक्ती मिळाली. कुठला ध्यास नाही, हव्यास नाही, काहीही साध्य करायचे नाही म्हणजे मोक्ष मार्गाकडे वाटचाल सुरू झाली म्हणायची.

— मंजुषा देशपांडे (पुणे)